روابط طراحی: هنر مشارکت در معماری
اندرو پرسمن
ترجمه حسین رهنما
ناشر: کتاب فکر نو
تاریخ نشر: ۱۴۰۰ (چاپ نخست)
تعداد صفحات: ۱۴۴ صفحه
قیمت: ۵۰،۰۰۰ تومان
فهرست
پیشگفتار مترجم
پیشگفتار نویسنده
فصل اول: مقدمه‌ای بر مشارکت
ـ تعریف مشارکت
ـ بنیان‌های مشارکت
ـ چرا معماران ذاتا غیرمشارکتی هستند؟
ـ کِی باید مشارکت کرد؟
ـ مبانی سنتی مشارکت
ـ عناصر مشترک در مشارکت بین‌رشته‌ای
ـ یک صحنه همکاری
ـ یادداشت‌ها
فصل دوم: مدل‌های مشارکتی پیشنهادی برای معماری
ـ مشارکت مدیریت‌شده: چارچوبی نو برای فرایند طراحی
ـ مصداق‌هایی برای مشارکت مدیریت‌شده در سایر رشته‌ها
ـ رویکردی یکپارچه به مشارکت
ـ کنفدراسیون در برابر فدراسیون: سبک‌های سنتی در برابر سبک‌های مدیریت‌شده
ـ رویکرد یکپارچه
ـ رهبری در یک رویکرد یکپارچه
ـ یادداشت‌ها
فصل سوم: مشارکت سنتی در عمل
ـ مبانی رهبری
ـ مهم‌ترین ابزارهای یک معمار‌ـ‌رهبر کدام است؟
ـ تصمیم‌گیری
ـ مدیریت فردی
ـ رهبری با آسان‌گرفتن و قدرت مشترک
ـ پروراندن مشارکت
ـ مشارکت به‌مثابه سرگرمی
ـ هنر عضو خوبی از تیم بودن
ـ فرهنگ شرکت برای تسهیل مشارکت
ـ راهبردهای حامی خرده‌فرهنگ‌های نوآوری و مشارکت
ـ برای رسیدن به بصیرت، به بیرون {از معماری} سرک بکشید
ـ پیش‌بردن کار
ـ ترکیب و اندازه تیم
ـ شارت‌ها، کارگاه‌ها و جلسات طوفان فکری
ـ بررسی مصداق‌های مشارکت سنتی
ـ صنعت فیلمسازی و معماری
ـ مدیریت منابع خدمه
ـ تیم مشارکتی به‌مثابه یک خانواده
ـ یادداشت‌ها
فصل چهارم: مشارکت و تکنولوژی
ـ مدلسازی اطلاعات ساختمان و تحویل یکپارچه پروژه
ـ تفکر طراحی
ـ جریان کار BIM و مشارکت مدیریت‌شده
ـ ورکشاپ و تفکر انتقادی در هر گره ادغام
ـ ایجاد پیوند میان تفکر طراحی و مشارکت
فصل پنجم: تصاویری از مشارکت موثر و غیرموثر
۱. ترکیب تیم و تک‌فرهنگی بودن تیم
۲. انداختن عصا
ـ پژوهش به‌مثابه یک ابزار مشارکت
ـ راهبردهایی برای تعالی طراحی در پروژه‌های بزرگ
ـ کارفرما
ـ تیم طراحی معماری
ـ مهندسان و مشاوران
ـ نگاه کردن به طراحی از منظر یک حرفه دورگه (متقاطع): از معماری تا ساخت‌وساز
ـ بودن در یک تیم کارآمد و واقعا مشارکتی چگونه است؟
ـ آموزش
ـ تجربه
ـ نگرش
ـ پروژه برج فیر شرکت مورفوسیس: درس‌هایی برای تمرین پیشرفته
ـ فرایند طراحی
ـ تجزیه‌وتحلیل و طراحی
ـ تعریف روشن از محدودیت‌ها و فرصت‌ها
ـ دفتر مرکزی سه‌بعدی
ـ حلقه شتاب‌دهنده بازخورد طراحی
ـ قابلیت انعطاف در زیرسیستم‌ها
ـ همپوشانی طراحی شماتیک با مرحله توسعه طرح
ـ مدیریت عملکرد
ـ مدیریت
ـ فرهنگ شرکت
ـ ارتباطات
ـ قابلیت سازگاری برای تغییر
ـ نتیجه‌گیری
ـ یادداشت‌ها
پیشگفتار مترجم
کلماتی مثل کار گروهی، کار تیمی و کار مشارکتی، در معماری امروز، چه در سطح آکادمیک و چه در سطح حرفه‌ای، کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده است. متاسفانه استفاده از این واژگان بیشتر جنبه تبلیغاتی و ظاهری پیدا کرده، و در عمل، آن‌طور که بایدوشاید، به عمق و باطن آن توجه نشده است. کار گروهی این نیست که یک پروژه را به چند بخش تقسیم و هر بخش را به کسی محول کنیم و هرکدام برویم سراغ کار خودمان. کار گروهی ابدا این نوع از رابطه منفعلانه و خنثی را برنمی‌تابد. کار گروهی زمانی به حد اعلای خود می‌رسد که حضور افراد فعال باشد، تضارب آراء اتفاق بیفتد و افراد به‌صورت موثر یکدیگر را نقد کنند، به‌صورت منطقی و مستدل، مخالفت کنند، و در عین‌حال، تاب پذیرش نظرات مخالف را هم داشته باشند؛ در این صورت است که هم‌افزایی اتفاق می‌افتد، اعضای گروه احساس رضایت می‌کنند، و طرح و محصول نهایی نیز به میزان قابل قبولی از پختگی می‌رسد.
به‌شخصه، در محیط کار و حتی در فضای دانشگاه ـ هم در مقام استاد و هم در مقام دانشجو ـ بارها و بارها مشاهده کرده‌ام که همکاران، استادان و دانشجویان دم از کار گروهی و مشارکت می‌زنند، اما در عمل، به سطح ظاهری آن اکتفا می‌کنند و کار گروهی را به یک تقسیم کار ساده و منفعل تنزل می‌دهند. برخی حتی روحیه اولیه برای کار گروهی را هم ندارند و با یک‌جانبه‌گرایی خود، صرفا از طرف مقابل خود انتظار گذشت، فداکاری و تعامل سازنده ـ که نیازهای اولیه برای کار گروهی است ـ را دارند. در فضای رقابتی و دشوار امروز، داشتن مهارت مشارکت به یک مزیت رقابتی تبدیل شده است. معماران خواه‌ناخواه با طیف گسترده‌ای از افراد سروکار دارند، از کارفرما گرفته تا پیمانکار، قانون‌گذار، مهندسان سازه، تاسیسات و …، تا همکاران معمار. برای برقراری ارتباط و تعامل موثر، معماران ناگزیر از مشارکت هستند و باید خود را به مهارت‌های اجتماعی مسلح کنند. فرایند طراحی معماری عمدتا در دفاتر طراحی، و با همکاری چندین نفر انجام می‌شود، اما با وجود ماهیت مشارکتی معماری، نه در آموزش و نه در کتاب‌های معماری، به این مهم، آن‌طور که شایسته بوده، پرداخته نشده است. خوشبختانه در ۱۵، ۲۰ سال اخیر کتاب‌ها و پژوهش‌های گسترده‌ای در این خصوص انجام گرفته و ماحصل آن‌ها بعضا در قالب کتاب‌هایی به چاپ رسیده است.
کتاب پیش رو از جمله کتاب‌های ارزشمندی است که در سال ۲۰۱۲، توسط اندرو پرسمن به چاپ رسیده است. در این کتاب، به‌صورت موجز، نکات و توصیه‌های عمیقی در خصوص نحوه مشارکت در معماری ارائه شده است که به‌کارگیری آن‌ها در فضای آموزشی و حرفه‌ای می‌تواند بسیار راهگشا باشد. نویسنده در این کتاب تلاش کرده است با ذکر مصادیق متعدد و آوردن مثال از محیط‌هایی غیر از معماری، جوانب مختلف مشارکت را بررسی کند و دید روشنی از کار تیمی را به پیشگاه مخاطب خود عرضه کند. روند کتاب نیز بر همین مبنا استوار شده است، بدین‌ترتیب که نویسنده کار خود را با مبانی مشارکت و ضرورت پرداختن به آن آغاز می‌کند، و هر چه‌قدر به انتهای کتاب نزدیک‌تر می‌شود، به سهم مصادیق می‌افزاید. در این میان و در لابه‌لای مبانی نظری و مصادیق، نویسنده تلاش می‌کند توصیه‌ها و نکات ارزشمندی را استخراج کرده و در اختیار مخاطب قرار دهد. بدین‌ترتیب، فهم بسیاری از نکات مطرح‌شده آسان‌تر می‌شود و مخاطب نیز به عمق مفاهیم و علت به کارگیری فرایندهای مشارکتی، بهتر پی می‌برد.
پرسمن در بخش‌هایی از کتاب، به شیوه‌های جدید حوزه فرایند طراحی، مثل BIM و IPD می‌پردازد. به عقیده وی، نرم‌افزارهای BIM و IPD صرفا ابزار هستند و لازمه به‌کارگیری موثر آن‌ها، داشتن روحیه کار تیمی است. به دلیل تخصصی‌تر شدن حرفه‌ها، امروزه تیم‌های طراحی نقش پررنگ‌تری نسبت به گذشته ایفا می‌کنند. با بزرگ‌تر شدن دفاتر معماری، دیگر تک‌ستاره‌های معماری همه‌کاره دفاتر نیستند؛ هرچند که هنوز هم حرف آخر را رهبر تیم می‌زند، اما نقش همکاری و تعامل سازنده میان اعضای تیم انکارناپذیر شده است. پرسمن با ارائه مدل مشارکت مدیریت‌شده، تلاش می‌کند تا نقش رهبری را در پروژه‌های معماری زنده کند و ضرورت وجود رهبر را در تیم‌های طراحی روشن سازد. وی نشان می‌دهد چگونه معماران می‌توانند و باید، رهبری تیم طراحی و ساخت را بر عهده بگیرند. در مدل ارائه‌شده او، رهبر نه در تقابل و تعارض با تیم، بلکه تکمیل‌کننده و هدایت‌کننده آن در گذرگاه‌های خطرناک، و فراز و فرودهای طراحی است. رهبر فرایند طراحی را مدیریت، و به تیم کمک می‌کند تا پروژه در چارچوب محدودیت‌های زمانی و بودجه‌ای، به سرمنزل مقصود برسد.
این کتاب می‌تواند راهنمای مناسبی برای علاقه‌مندان به کار گروهی باشد. وسعت نظر، در عین اختصار و سادگی بیان، همچنین وجود مصادیق متعدد از حرفه‌های مختلف، دید مناسبی از مفهوم کار تیمی، به خواننده عرضه می‌کند. به همین دلیل می‌توانیم این کتاب را به سایر رشته‌های دانشگاهی ـ به‌جز معماری و ساختمان ـ نیز پیشنهاد کنیم. اساسا مشارکت و داشتن روحیه کار جمعی، صرفا به یک رشته یا حرفه خاص محدود نمی‌شود؛ مشارکت مهارتی است که می‌تواند به ارتقاء سطح علمی و توانشی همه گروه‌های علمی و کاری بیانجامد و فقدان آن نیز ممکن است گاه آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به پیکره فضاهای کسب‌وکار وارد کند. از این‌رو، توصیه می‌کنیم کتاب را چندین بار مطالعه کنید و هر بار متناسب با شرایط تیم، عملکرد خود را ارزیابی کنید؛ دلایل پیروزی و شکست خود را جستجو، و برای مسائل پیش روی خود راه‌حل پیدا کنید.