نکاتی درباره معماری پایدار؛ نه هر سبزی زیباست

فریار جواهریان

پنج‌دهه است مبحث پایداری در معماری و شهرسازی اهمیت فراوان یافته، اما متاسفانه به یک «دکان» برای شرکت‌های بزرگ مهندسی تبدیل شده است زیرا پایداری بیشتر به سیستم‌های تاسیساتی و برقی معطوف شده که با هزینه‌های هنگفت در ابتدا به ساختمان‌سازی اضافه می‌شوند به امید اینکه در درازمدت به صرفه‌جویی در انرژی برسند. در این روند همه ارزش‌های زیبایی‌شناسی معماری فدای طرح‌های تاسیساتی مضاعف شده‌اند. درحالی‌که در گذشته، معماری بومی ایرانی همواره دارای سیستم‌های منفعل تاسیساتی بود که با ارزش‌های زیبایی‌شناسی ادغام شده بودند. همان معماری که بادگیر را می‌ساخت، کل خانه را می‌ساخت و اگر از شیشه رنگی استفاده می‌کرد، دلایل کاربردی هم داشت. پایداری هرگز از زیباشناسی جدا نبود.

معماری پایدار از ارزش‌های ماندگار درون یک فرهنگ خاص منشأ می‌گیرد و این ارزش‌های ماندگار هستند که به معماری و سایر هنرها اصالت می‌بخشند. با بررسی‌های تطبیقی بین آثار و زندگینامه‌های بزرگان هنر و ادبیات، دریافته‌ام همیشه هنرمندان در پی بازسازی جهان دوران کودکی خویش بودند. بنابر این می‌توان گفت بازآفرینی جهان کودکی یکی از معیارهای اصالت است. پیشنهاد من به معماران جوان این است که به‌دنبال حس و حال و خاطرات دوران کودکی خود بروند؛ همان گنجینه‌ای که یونگ به آن نامcollective memories اطلاق کرده است.

من در دوران کودکی‌ام ساختمان‌های زاها حدید را ندیده بودم و از آن هیچ خاطره‌ای ندارم؛ خاطراتم از خانه پدری‌ام در مشهد الهام‌بخش من در معماری است؛ از آن‌رو که برایم یادآور دوران بهشتی کودکی است. کودکی برای همه، چه غنی چه فقیر دوران بهشتی است و با رجوع‌کردن به خاطرات آن دوره، تداوم تاریخی و بنابراین پایداری، به صورت طبیعی تضمین می‌شود.

↑ برگرفته از روزنامه شرق، شماره ۲۰۶۴، دوشنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۳