خانه‌باغ یزد

گروه معماری کلیاس کویر (مهدی گرامی)

فینالیست دومین دوره جایزه شایستگی معمار ایرانی (۱۳۹۸)

موقعیت: یزد، ایران
تاریخ: ۱۳۹۱
مساحت: ۹۵۰ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: مهران مرتاض
همکار طراحی: مصطفی رستمی‌فرد
سازه: احسان نصیری
تاسیسات: علی ساروخانی
عکس: علی دقیق
ﺟﻮاﻳﺰ: رﺗﺒﻪ دوم ﮔﺮوه مسکونی تک‌واحدی جایزه ﻣﻌﻤﺎر ۱۳۹۳

موقعیت
منطقه مهدی‌آباد از باغات قدیمی پیرامون یزد است که امروزه به بخشی از شهر تبدیل شده است و اندکی از باغ‌ها باقی مانده‌اند. این خانه به مساحت تقریبی ۹۵۰ مترمربع، در بخشی از یک مجموعه خانه‌باغ خانوادگی قدیمی برجای‌مانده در این منطقه بنا شده است که ۵۰۰۰ مترمربع از زمین آن  باغ، به یکی از فرزندان، برای ساخت این خانه اختصاص یافته است.

گفتگو و پردازش ایده
ما برای طراحی، گفتگوهای وسیعی با کارفرما داشتیم تا بتوانیم ضمن دریافت نقطه‌نظرات کارفرما نسبت به برنامه فیزیکی پروژه، درک یکدیگر از موضوع را به هم نزدیک کنیم.

نحوه استقرار بنا
برای استقرار بنا، سه رویکرد اصلی وجود داشت:
۱. ایجاد محرمیت و رفع اشراف‌های مزاحم ساختمان‌های اطراف
۲. رو نمودن خانه به سمت مجموعه باغ قدیمی
۳. توجه به اقلیم، سایه‌اندازی‌ها و جهت‌گیری شهری، ضمن رعایت موارد ۱ و ۲

تفکیک فضایی
تلاش ما بر این بود تا بتوانیم بازروایی صحیحی از الگوها و مفاهیم فضا در خانه‌های سنتی یزد داشته باشیم و در روایتی نوین، این مفاهیم را بازسازی کنیم. سازمان‌دهی فضا از طریق اقدامی فرایندی و پردازشی آگاهانه، با توجه به نیازها و مفاهیم مورد نظر شکل گرفت و فضاهای خانه در شش بخش اصلی تعریف شدند:
۱. میهمان‌خانه با ورودی مستقل که فضای پذیرایی، نهار خوری و اتاق‌های خواب مهمان را شامل می‌شود.
۲. بخش خصوصی که اختصاص به نشیمن و اتاق‌های خواب دارد و مفهومی از اندرونی در خانه‌های سنتی را تداعی می‌کند.
۳. آشپزخانه: تعریف ما از آشپزخانه، متفاوت از جایگاه مطبخ در خانه‌های سنتی است. در این خانه، موقعیت آشپزخانه و فضای پخت ملحق به آن، در ارتباط با نشیمن خصوصی‌، نهارخوری، میهمان‌خانه، حیاط اصلی و حیاط نارنجستان است و جریان زندگی در ملاحظه این فضا قرار دارد.
۴. بالاخانه در طبقه فوقانی و با دو دسترسی از داخل و خارج خانه که اختصاص به سکونت میهمانان برای مدت طولانی دارد.
۵. نارنجستان: گودال‌باغچه‌ای با حوض و درختان نارنج که اتاق ورزش و خانه خدمتکار و سایر فضاهای سرویس‌دهی پیرامون آن شکل گرفته است.
۶. حیاط اصلی، همراه با استخری بزرگ و فضای نشیمن، رو به باغ قدیمی مجموعه دارد و از محرمیت نسبت به پیرامون خود برخوردار است.

شکل‌گیری
برای شکل‌گیری بنا و چگونگی فرم‌ها، پنج مولفه مورد نظر بود:
۱. خلوص، سادگی و خوانایی
۲. گشایش و دلبازی
۳. احساس تعلق و خاطره‌انگیزی
۴. حس خلوت و آرامش
۵. احترام به پیرامون و عدم جلوه‌گری

کارایی
در مسیر طراحی، توجه ما بر این بود که خانه از کارایی مناسب و سهولت در ساخت و بهره‌برداری برخوردار باشد، بنابراین ضرورت داشت این موضوع از جانمایی فضایی تا طراحی جزئیات و انتخاب سیستم‌های ساختمانی و تأسیساتی، مورد نظر قرار گیرد. ما سعی کردیم جزئیات را به گونه‌ای در نظر بگیریم که با امکانات سازندگان محلی قابل اجرا باشد و حداقل هزینه را دربر داشته باشد. همین‌طور، برای مثال، در انتخاب سیستم خنک‌کننده، از کولرهای آبی که می‌تواند کارایی مناسبی در فضای گرم و خشک یزد داشته باشند، استفاده کردیم. از آنجا که باغ قدیمی دارای آب قنات و استخری بزرگ به عنوان منبع آب است، جریان آب را پیرامون خانه برقرار ساختیم و در نهایت، آب، بار دیگر برای آبیاری، به درون باغ امتداد می‌یابد.

Yazd Garden House

Kelyas Kavir Architectural Group (Mehdi Gerami)

Finalist of Iranian Architect Merit Award 2019

Location: Yazd, Iran
Date: 2012
Area: 950 sqm
Status: Completed
Client: Mehran Mortaz
Design Associate: Mostafa Rostamifard
Structure: Ehsan Nasiri
Mechanical Consultant: Ali Saroukhani
Photo: Ali Daghigh
Awards: 2nd Place of Memar Award 1393 in Single-Unit Residential Category

Location
Mahdi-Abad is a district of old gardens around Yazd that has now become a part of the city, with a few remaining gardens. This house with an area of approximately 950 sqm is built as a part of an old family house garden which extant in that mentioned district.

Idea Processing
We had a long extensive discussion with our client to adjust a physical plan and to get our understandings of the subject closer. Overall, we have attained 3 main approaches for the design of the building:
1. To beget privacy and eliminating troublesome views from surrounding buildings
2. To make building faces towards the old garden
3. Consideration of the climate, shading and city orientation, while observing items 1 and 2

Space Separation
We have tried to have a correct iteration of Yazd traditional house patterns and concepts and reconstructing it in a modern version. The spatial organization was shaped through a conscious processing, according to the needs and concepts. House spaces were defined in six main sections:
1. Guest room with an independent entrance, including a reception room, a dining room and a guest bedroom
2. The private sector which is dedicated to a living room and bedrooms evokes the concept of the private section in traditional houses.
3. Kitchen: our definition of kitchen is differs from the old traditional kitchen position in the traditional houses. In this house, kitchen position and the merged cooking space are in connection with private living room, dining room, guest room, the main courtyard and the Narenjestan yard and flow of life is considered in this area.
4. Top Floor with access from both inside and outside, for guests who stay for a long period of time
5. Narenjestan yard: a sunken garden with a fountain and sour orange tree; Exercise room, maid house and other service areas has taken shape around it.
6. Main yard with large swimming pool and a sitting zones which faces towards old garden, with privacy of surroundings.

Form
The five components were considered for the creation of the form:
1. Purity, simplicity and legibility
2. Spacious and pleasant
3. Sense of belonging and memorabilia
4. Sense of privacy and tranquility
5. Respect for surrounding

Efficiency
In our design pathway, our focus was to get a good performance and ease of construction and operation of the house and it was intended in every aspect, from spatial layout to design details and choosing the constructional and facility systems. For example, we choose evaporator coolers for our cooling system which can be useful in the warm and dry climate of Yazd. We have established flow of Water around the house, using the garden subterranean water, and finally, water flows into the Garden to irrigate the garden.