بنای یادبود و مجموعه فرهنگی پروفسور حسابی
معمار: پیمان اسحاقی، امین مولازاده
موقعیت: تفرش، اراک، ایران
تاریخ: 1396
مساحت: 10،000 مترمربع
وضعیت: طرح پیشنهادی مسابقه / رتبه اول
کارفرما: اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی
پروفسور محمود حسابی، شاگرد انیشتین، فیزیکدان مشهور جهان، و مرد علمی جهان در سال 1990 بود که نقش مهمی در ترویج و گسترش علوم معاصر در ایران داشته و پدر فیزیک نوین ایران معرفی شده است. این شخصیت علمی در زادگاه خود، در شهر تفرش، در استان مرکزی دفن شده است. پروفسور حسابی علاقه شدیدی به فرهنگ و معماری ایران و نیز اعتقادی راسخ به تاثیر علوم مختلف بر همدیگر داشته است. بر این مبنا، روند طراحی مرکز یابود ایشان از سه اصل فرهنگ، اقلیم و تئوری‌های علمی ایشان سرچشمه گرفته است، به طوری که طرح نهایی یادبود به یک معماری زمینه‌گرا منجر شده است.
در طراحی بنای یادبود و مجموعه فرهنگی پروفسور حسابی، سه عامل زیر تاثیرگذار بوده‌اند:
|- شخصیت علمی برجسته پروفسور حسابی در ایران و جهان
|- معماری ایرانی، هم از نظر هویتی و هم از نظر علاقه پروفسور حسابی به فرهنگ و هنر ایران‌زمین
|- معماری، فرهنگ و بستر مورد نظر در شهر تفرش
با توجه به این سه پارامتر، در هر گوشه از طرح، به فرهنگ و معماری ایران‌زمین و باغ‌آرایی ایرانی، کهن‌الگوهای معماری بومی شهر تاریخی تفرش، و مفاهیم برخاسته از شخصیت و آثار پروفسور حسابی، با دیدگاه معاصر پرداخته شده است.
در مرکز سایت پروژه، المان یادبود در نظر گرفته شده که ایده آن بر اساس تئوری‌های هندسی، فیزیک نظری و کهن‌الگوهای معماری ایران است. بنای یادبودی در گذشته احداث شده بود که دارای ارزش معنوی برای خانواده و دوست‌داران ایشان است. به همین علت، با حفظ بنای موجود، المان جدید طراحی شده است. ایده اصلی شکل‌گیری المان آرامگاه پروفسور حسابی، تئوری فیزیکی ذرات تا بی‌نهایت است و مبانی نظری این تئوری، به صورت نمادین، منبع اصلی طراحی المان بوده است. در تئوری ذرات تا بی‌نهایت آمده است که ذرات بی‌نهایت گسترده‌اند و هر ذره‌ای در تمام فضا پخش است و نیز هر ذره‌ای بر ذرات دیگر تاثیر می‌گذارد. چگالی یک ذره مادی، به تدریج، با فاصله از آن کم می‌شود و نه اینکه یک‌مرتبه به صفر برسد و نباید ذره مادی شعاع معینی داشته باشد. پس در این صورت، نور اگر از نزدیکی جسمی عبور کند، باید منحرف شود. با نگاه کلی به این تئوری و انتقال مفهومی این نظریه به صورت مادی و فرمی در معماری، به به یک نوع روند طراحی در مقیاس آرامگاه موجود رسیدیم و به خطوطی دست یافتیم که در آزمایشات مشابه این قبیل تئوری‌ها به دست آمده است و از همه مهم‌تر، هم‌راستا بودن مفهومی این تئوری با فلسفه وحدت وجود است که مبانی اصلی معماری اسلامی را تشکیل می‌دهد.
در جبهه شمالی سایت، مجموعه فرهنگی در نظر گرفته شده است که زیرزمین آن مربوط به کتابخانه تخصصی و طبقه اول آن، موزه آثار پروفسور حسابی است و ساختار کلی این بنا از الگوی معماری حیاط‌مرکزی یا گودال‌باغچه گرفته شده است. عوامل تاثیرگذار در معماری این مجموعه عبارتند از:
|- علاقه مفرط پروفسور حسابی به معماری ایرانی و معماری بومی این منطقه
|- باغ، حوض و حیاط مرکزی منزل ایشان که نمونه خوبی برای فضاسازی حیاط است
|- سقف‌های چوبی تکیه زاغرم و خلجان شهر تفرش که بناهای فاخر و تاریخی این منطقه هستند
|- معماری موجود شهر تفرش، با در نظرگرفتن اقلیم سرد آن منطقه و مصالح بومی
|- حیاط مرکزی و درون‌گرایی معماری ایران، منطبق با باغ‌آرایی ایرانی
با توجه به توپوگرافی موجود، لکه موزه در قسمت شمالی سایت قرار داده شد، به طوری که نسبت اختلاف سطح سایت با مرکز، علت قرارگیری موزه در این قسمت است. در پشت دیوار شرقی موزه، رمپ پارکینگ قرار داده شده است که به زیرزمین قسمت جنوبی سایت منتقل می‌شود. در قسمت غربی مرکز فرهنگی نیز، برای پوشش سقف چوبی از گره‌چینی‌های چوبی استفاده شده است تا یادآور معماری فراموش‌شده گذشته این منطقه باشد.
در طراحی موزه و کتابخانه، اولویت اصلی، سالن‌های موزه و کتابخانه هستند که با بازشوها و ایوان‌ها، چشم‌انداز مناسبی به داخل حیاط دارند و در عین حال، مخاطب با یک فضای یکپارچه مواجه است. از ویژگی‌های طرح موزه و کتابخانه پروفسور حسابی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
|- یکپارچگی، تقارن، نظم سازمانی، بی‌آلایشی و سادگی، ارتباط مستقیم با فضای اصلی مقبره
|- استفاده از مصالح بومی و پایداربودن طرح، لحاظ‌کردن مسائل اقلیمی و فرهنگی
|- دسترسی آسان و مشرف به فضای اصلی مقبره، عملکرد مناسب با فضاهای همسان
|- ترکیب سایه و انعکاس آب در حیاط مرکزی و ایجاد حس تعلق خاطر
در محوطه اصلی مجموعه از الگوی باغ‌آرایی ایرانی استفاده شده است تا سایت را از محدودیت خارج و به یک مکان شهری تبدیل کنیم و با این عمل، بنای یادبود نه تنها در انحصار افراد خاص نخواهد بود، بلکه مردم می‌توانند در تمام ساعات روز، در این مکان تجمع و آن را به یک گره شهری یا یک فضای عمومی تبدیل کنند. در واقع، با این نوع برخورد، محیط را به یک فضای پویای شهری تبدیل می‌کنیم.
سایت‌پلان پروژه از نظر توپوگرافی، با یک‌سری محدودیت مواجه بود که این محدودیت‌ها را تبدیل به فرصت کردیم تا دسترسی پیاده به سایت آسان شود. همچنین درون سایت، یک ساختمان قرار دارد که از نظر بصری، طرح را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. این معضل را با استفاده از درخت‌کاری، از نوع درختان سرو ایرانی که ارتفاع بلندی دارند، حل کرده‌ایم، به طوری که با رواق‌هایی، محدوده بنای یادبود مشخص شده و زیبایی بصری خاصی به کل مجموعه اضافه کرده است.
Professor Hessabi Monument & Cultural Center
Architect: Peyman Es’haghi, Amin Molazadeh
Location: Tafresh, Arak, Iran
Date: 2017
Area: 10,000 sqm
Status: Competition Proposal / 1st Place
Client: Cultural Heritage Organization of Markazi Province
طراحي زيبا ، تبريك به دو برنده عزيز ، ١ نكته اينكه چرادرب هاي كلاس ها اموزشي و سالن مطالعه رو به بيرون باز نميشوند!!؟