An Analytical Review on The Southeast Asian Contemporary Architecture / Alireza Taghaboni

درباره زبان
تحلیلی بر ویژگی‌های معماری امروز آسیای جنوب‌شرقی

علیرضا تغابنی

حضور من در جشنواره معماری فیلیپین، مثل کسی بود که به یک مهمانی بزرگ خانوادگی دعوت شده باشد، از آن مهمانی‌ها که همه از هزار سال پیش همدیگر را می‌شناسند و تو به عنوان تازه‌وارد‌‌ جمع، سعی می‌کنی به واسطه لحن‌ها و شوخی‌ها و صحبت‌ها، فضا را بفهمی، دینامیزم روابط را کشف کنی، موضوعات و دغدغه‌هایشان را ببینی و از دریچه این مهمانی، به فضای اجتماعی، اقتصادی و عاطفی آن جمع نزدیک شوی.

Bathroom; Asli / WHBC Architects (Malaysia)
© whbca.com

مهمانان جشنواره معماری فیلیپین عموما از کشورهایی مثل فیلیپین، مالزی، تایلند، ویتنام و اندونزی بودند، از چین و ژاپن هم معمارانی بودند و معدود معماران و منتقدانی از آمریکا و اروپا. معماران این حوزه تمدنی ـ که مابین ژاپن و چین از یک طرف، و هند از طرف دیگر قرار می‌گیرد ـ کاملا با هم آشنا بودند و گفتگوهای گذشته خود را دنبال می‌کردند. نوع معماری‌ای که گفتمانی در رابطه با آن شکل گرفته بود، هرچند نتوانسته بود به درون هسته سرمایه‌دارانه‌ای که توسعه سریع این کشورها را رهبری می‌کند، نفوذ کند، اما زبانی تاسیس‌شده است با خصوصیاتی مشترک که با اعتماد‌ به نفس بسیار بالایی در مورد آن گفتگو‌ می‌کردند. به عبارتی، در عین حال که این زبان، شخص به شخص و کشور به کشور تفاوت‌هایی داشت، اما خواص مشترک آن قابل رصدکردن بود که سعی می‌کنم در ادامه به چند مورد از آنها اشاره کنم.

House; Telegraph Pole / WHBC Architects (Malaysia)
© whbca.com
Shed; Durian / WHBC Architects (Malaysia)
© whbca.com

ساختمان به مثابه مرز درون و بیرون
نفوذ فضای بیرون به درون و درآمیختگی همیشگی این دو موضوع، عملا به این معنی‌ است که مرزهای بین این دو آن‌چنان منبسط شده و آن‌چنان به تعویق افتاده است که حجم بسیار بزرگی از پروژه عملا به این فضای مرز‌گونه اختصاص می‌یابد. این مسئله اقلیمی که به دلیل یکسانی دمای هوا در زمان‌های مختلف سال و روز است، باعث ایجاد سکانس‌های متنوع فضایی با درجات متفاوتی از درونی‌بودن ‌و بیرونی‌بودن می‌شود.

Sala Areeya / Chat Architects (Thailand)
© indesignlive.sg
Tree Hugger House / BAAD Studio (Philippine)
© bluprint.onemega.com

رابطه مسئله‌دار با طبیعت
طبیعت حاره‌ای آن‌چنان بازیگر قدرت‌مندی در این منطقه است که شاید بتوان رابطه با طبیعت را جایگزین مسئله درون‌دیسیپلینی «رابطه با زمین» دانست و آن را یک موضع‌گیری استراتژیک و پیشاطراحی قلمداد کرد؛ اینکه چه لایه‌ای از این طبیعت غلیظ و با چه روشی، با پروژه درگیر می‌شود؟ رابطه درون و بیرون چگونه با طبیعت بُر می‌خورد؟ معماری کجا خود را می‌نمایاند و کجا پنهان می‌شود؟ رابطه زمان و ساختمان چگونه به واسطه طبیعت رقم می‌خورد؟ و سوالاتی از این دست.

IT Residence / Andramatin (Indonesia)
© andramatin.com
AW Residence / Andramatin (Indonesia)
© andramatin.com

فرم مبتنی بر هندسه راست‌گوشه / مقاطع فعال / سازه‌های نمایان
پروژه‌ها به واسطه آمیختگی درون و بیرون، و رابطه جدانشدنی با طبیعت، دیاگرام‌های پویا و غیرمتعارفی در مقطع دارند، به‌ گونه‌ای که کیفیت فضایی پروژه‌ها را روابط سطوح مختلف کف با هم، و نیز روابط آنها با فضاهای خالی ایجاد می‌کند. همچنین هندسه سطوح در پلان و مقطع، راست‌گوشه است، و المان‌ها و منطق سازه‌ای که عموما به صورت تیر و ستون، یا صفحه ‌و ستون تعریف می‌شود، جزئی جدایی‌ناپذیر از حجم ساختمان است.

Gardengate Closed / Kevin Mark Low (Malaysia)
© architectureau.com
Dog Concrete House / Kevin Mark Low (Malaysia)
© flodeau.com

متریالیتی
متریال‌ها عموما به صورت رندوم‌، و با تعدد زیاد و کلاژ‌گونه مورد استفاده قرار می‌گیرند که نوعی از فی‌البداهگی و تصادفی بودن را نشان می‌دهد و نوع اجرا هم در بیشتر اوقات، انواعی از چرکی و شلختگی عامدانه را در دل خود دارد. در مقام مقایسه‌ با معماری ژاپن، اگر این زبان معماری در دیاگرام‌های فضایی خود شبیه معماری ژاپنی عمل می‌کند، اما در پالت متریال، بسیار از آن فاصله می‌گیرد و عمل‌گرایی و واقع‌گرایی به جای کمال‌طلبی و ناب‌گرایی ژاپنی می‌نشیند: پرحرف و آسان‌گیر، و مینیمال در دیاگرام، ماکسیمال در متریال. این نوع متریالیتی وقتی با فرم‌های راست‌گوشه‌ سطح‌محور و همچنین زبان سازه‌ای نمایان در پروژه حضور پیدا می‌کند، نوعی زیبایی‌شناسی اقتصاد ضعیف را نمایندگی می‌کند، هر چند که ممکن است پروژه‌ها الزاما مربوط به اقتصاد ضعیف نباشند. به عبارت دیگر، این «زبان معماری» به نوعی، ارتباط فعال با چیز‌هایی‌ است که واقعیت امروز آن «اجتماع / طبیعت» را می‌سازد.

Nanda Heritage Hotel / Chat Architects (Thailand)
© bangkokpost.com
Ratchada Residence / Chat Architects (Thailand)
© kooper.co

Leave A Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *