ایرج اعتصام، معمار متواضع و چندوجهی

ترانه یلدا

ایرج اعتصام معماری بسیار چندوجهی بود، به این لحاظ که هم در نظریه‌پردازی، نقد، تحلیل و شناخت عمیق معماری و شهرسازی قدر بود و هم در کار اجرایی و دولتی نظیر نداشت. او عمری در دانشگاه تهران تدریس و کنفرانس‌های متعددی برگزار می‌کرد.

اعتصام عقیده داشت «کسی که در طراحی، نوشتار و اجتماع، فردی شاخص و معماری برجسته است، باید بتواند ضمن مدیریت جنبه‌های مختلف حرفه خود، آنها را بشناسد و فردی متمایز با دیگران باشد.» بنابراین در توصیف شخصیت حرفه‌ای او باید گفت نگاهی که اعتصام به حرفه‌اش داشت، چنان بود که گویی بهترین وصف درباره او به عنوان معمار، این است که خود را وابسته به معماری و معماری را وابسته به خود می‌دانست. این دوجانبگی و وحدت میان خود و معماری، نکته‌ شاخص و منحصربه‌فردی بود.

ایرج اعتصام چندین کتاب درباره معماری جهان ترجمه کرد و آثار متعددی را به قلم درآورد. او همچنین راجع به معمارهای مشهور هم‌دوره خود چون لوکوربوزیه و … نظرات متعددی را ابراز کرده است. او مسلط بر اصول معماری و سبک‌های مختلف ادوار بود و پایه فکری‌اش بر همین اساس شکل گرفته بود.

اعتصام در روابطش بسیار منظم، متعادل و خلاق بود و برای هر چیزی ایده‌ای داشت. یکی از ویژگی‌های بارز او این بود که با اینکه با بسیاری از هم دوره‌ای‌های خود دمخور بود، اما از جوانان نیز غافل نبود. همین ویژگی هم بود که او را به مراتب از هم‌ردیفانش جلوتر انداخته و همیشه در رویکردش به زندگی، در عین پختگی، پیشرو ساخته بود.

دکتر اعتصام در هنر معماری، اصالت را باکیفیت می‌دانست و همواره منتقد‌ کمی‌نگری در معماری بود. او اقتدا به کیفیت در کنار به‌کارگیری فنون نوآورانه و تکنولوژیک متناسب امروز مردم را اولویت فعالیت معماران معرفی می‌کرد.

ایرج اعتصام با وجود خدمات و آثار بسیار برجسته، هرگز خود را گم نکرد؛ او نمونه عالی تواضع و افتادگی بود و همیشه رابطه‌ای افقی و برابر با همه داشت و هرگز خود را بالاتر از دیگران نمی‌دید. او در یک کلام، به دلیل ویژگی‌های تحسین‌برانگیزش، نه تنها تا پایان عمر، معماری موفق بود، بلکه انسانی شریف، همراه و گشاده‌رو، با قلبی بزرگ برای جامعه حرفه‌ای معماران بود.

↑ برگرفته از روزنامه پیام ما (شماره ۲۴۶۴، ۳۰ آذر ۱۴۰۱)