Sabzevar Pars Steel Plant's Gateway / Hamed Behkam

سردر کارخانه پارس فولاد سبزوار

حامد بهکام

موقعیت: سبزوار، خراسان رضوی، ایران
تاریخ: ۱۴۰۰
مساحت: ۱۰۰۰ مترمربع
وضعیت: طرح پیشنهادی مسابقه / رتبه نخست
کارفرما: کارخانه پارس فولاد سبزوار

ما به مهم‌ترین عملکرد سردر، به‌ عنوان معرف جریان پس‌زمینه، توجه کردیم تا سردر علاوه بر ایفای نقش به مثابه شاخص ارتفاعی در حوزه‌ نفوذ بصری سایت، بتواند ماهیت استعاری و انتزاعی سوژه و اهمیت آن را نیز تا حدی بنمایاند. فرم نمادین ما در کنار حل مسئله‌ پلان، برنامه، ترافیک و سایر عوامل دخیل در طراحی، نگاه خلاقانه‌ای به محصول کارخانه داشته است، و در عین‌ حال، الگوی جدیدی را به عنوان سردر معرفی می‌کند. کلیت طرح ما شامل یک پلتفرم، یک پوسته‌ فرمال نمادین و احجام زیر آن است. سازه‌ دینامیکی طرح نیز مورد حمایت شبکه‌ مش یکپارچه‌ دیاگرید، متشکل از خرپاهای فضایی پیوسته است.

سردر کارخانه پارس فولاد سبزوار / حامد بهکام — Courtesy of Hamed Behkam

ما به محصول متعارف تولیدی کارخانه‌ فولاد، و بازتعریف انتزاعی از اسکیمای پروفیل‌های فلزی انباشته در محل کارخانه نگاه کردیم؛ همچنین از توسعه و حرکت الهام گرفتیم و به انرژی جنبشی در کنار شخصیت اثر توجه کردیم. در کنار آن نیز به عملکرد سردر به‌ عنوان یک دروازه‌ ورودی که فرصتی کوتاه برای توقف ایجاد می‌کند، نگاه تازه‌ای انداختیم تا در نهایت، کانسپت پروژه را پیدا کنیم.

ما همواره به وحدت، انسجام و مجردبودن طرح، و نیز به ماهیت جسورانه، قدرتمند و خالص آن به‌ عنوان یک اثر شاخص که توانایی برجسته‌کردن پیش‌زمینه‌اش را داشته باشد، فکر کردیم. ما ساختمان ورودی را تک‌رویه ندیدیم و تلاش کردیم تا ساختمان از هر نقطه‌ عملکردی، پاسخگوی نیاز مخاطبانش باشد، و حتی هنگام خروج از سایت، خاطره‌ تصویری زیبایی را برای بازگشت دوباره فراهم کند. ما با توجه به این‌که می‌دانیم بوم، هویت، مصالح و اقلیم در معماری مهم است، ارتباط‌‌‌ آنها با موضوع کارخانه را بررسی کردیم و به روش خودمان، به آن‌ها پاسخ دادیم.

اولین مواجهه‌ ما با پروژه، از تجسم بدوی فضایی طرح بر اساس تحلیل‌های خودمان از شکل، نیروها، تنش سایت، کانسپت و دروازه‌ ورودی شروع شد. در مرحله‌ بعد، تصور شکلی‌مان از ایده‌ پروفیل‌های طولی را بر روی فرم صفحه‌ای افزودیم، به طریقی که ماهیت پارامتریک و محاسباتی نیز داشته باشد. بعد از تعیین و طراحی سازه‌ پنهان فرم، شکل صفحه را بازطراحی کردیم تا شمایی از پروفیل‌های فولادی را بر روی صفحه بیاوریم. همچنین در عملکردی موازی با طراحی پوسته، برنامه‌ فیزیکی مدنظر را در باکس‌های شیشه‌ای تعبیه کردیم و زیر سقف محافظ اصلی بردیم.

ما طراحی خود را با این پیش‌فرض جلو بردیم که هر طرح متفاوت باید روش‌های ایستایی منحصربه‌فردی نیز داشته باشد. ما از سازه‌ فولادی دیاگریدی (خرپای فضایی شبکه‌ای پیوسته‌‌) استفاده کردیم که در نهایت، بار تعادل ثقلی خود را از نقاط اتصال سازه، به زمین انتقال می‌دهد. این سازه‌ فولادی با اتصال پیچ‌ومهره‌ای، به انکورهایی مجهز خواهد شد تا مطابق شکل و جزئیات طراحی‌شده، پوسته‌ اف.آر.پی به‌ صورت خشک، بر روی آن نصب شود. پلتفرم یا سکو نیز پوششی برای فونداسیون و سطحی برای پلان فراهم می‌آورد تا باکس‌های شیشه‌ای با فریم استیل بر روی آن سوار شوند و به تامین کارکرد بنا بپردازند.

ما نیروی زیادی برای حل مسئله‌ ترافیک در سایت گذاشتیم تا بر اساس اصول آنالیز علمی در تفکیک ایستگاه‌ها، تعیین زاویه‌ چرخش‌ها، ایجاد حلقه‌، تعیین تقدم‌ها و محورهای اصلی و فرعی، و در کل، در هماهنگی با وضع موجود، به همه‌ خواسته‌های کمی کارفرما در تعیین متراژها پاسخ دهیم. پارکینگ اختصاصی کارکنان و مراجعین را نیز انعطاف‌پذیر، با ورودی یکسان و پارک‌های مجزا در نظر گرفتیم، و ایستگاه‌های تاکسی، ون، مینی‌بوس و اتوبوس را در محل‌های ویژه، با دسترسی جدا و بر روی رینگ طراحی کردیم. همچنین به درجه‌بندی مسیرهای سایت برای ردیابی مخاطب‌ها توجه داشتیم.

ما عین برنامه‌ فیزیکی مورد نظر کارفرما را با روابط و متراژ‌های خواسته‌شده، و در هماهنگی با کانسپت طرح، در باکس‌های شیشه‌ای نیمه‌پوشیده‌ طراحی کردیم. در ابتدا، شبکه‌ مدولاسیون پایه‌ای را بر روی پلتفرم ترسیم کردیم تا ابعاد فضاها را مطابق استاندارد، از ضرایب آن به‌ دست بیاوریم؛ سپس اتاق کنترل تردد سواره را در بازترین زاویه‌ دید ممکن، و در نزدیک‌ترین محل به درب ریلی اتوماتیک قرار دادیم، و دفتر تاکسی را در مجاورت آن، و به‌ عنوان یک فضای مجزا و کم‌ارتباط با مجموعه‌ اصلی دیدیم تا بیشتر به درد افراد خروجی بخورد. ورودی کارکنان (با حجم زیاد) و ورودی مراجعین (با حجم کم) را نیز از هم مجزا، ولی از داخل، نیمه‌متصل دیدیم. همچنین اتاق انتظامات را برای کنترل آسان‌تر، مابین دو سالن کارکنان و مراجعین قرار دادیم، و فضای بین دو سالن کنترل را با اتاق‌های خدماتی و سرویس‌دهنده پر کردیم. فضای استراحت، بوفه، سرویس کارکنان، و اتاق مدیریت را نیز با دسترسی درجه‌ پایین‌تر، و در ارتباط با محوطه تعریف کردیم. ما همچنین کسری مساحت ناشی از معلق‌بودن حجم اصلی را در داخل باکس‌ها، با افزایش مساحت فضا جبران کردیم.

در فضای داخلی، به موازات حل مسئله‌ پلان، ما برای عدم انفصال قطعی شخص از بیرون، به تداوم طراحی یا آنچه که آن را ادامه‌ نفوذ داستان بیرون در درون می‌نامیم، پرداختیم، و بنا به ماهیت تجریدی طرح، فقط از دیوارهای شیشه‌ای و سازه‌ آلومینیومی استفاده کردیم تا به خلوص بیشتری در فضای داخلی منتج از سطح لایه‌ زیرین فرم برسیم. ما حتی منابع روشنایی را متصل به باندهای طولی کردیم تا حس حرکت بدون مزاحمت چشمی را از بیرون به داخل، و سپس خروجی انتقال داده باشیم. مساحت کسرشده‌ اجتناب‌ناپذیر ناشی از سرگیری سطح زیرین المان را نیز با افزایش متراژ فضای داخلی در طول، و تخصیص نواحی سرگیر به گل‌خانه‌های طبیعی، جبران کردیم. همچنین در نواحی مختلف عملکردی، از شیشه‌های سبز دولایه شفاف یا کدر بهره جستیم.