شهاب میرزاییان، برنده سومین دوره «جایزه شایستگی معمار ایرانی»، در گفت‌وگو با «معمار ایرانی»:
یک کارخانه می‌تواند جدای از برآوردن نیازهای کاربردی، واجد کیفیت فضایی نیز باشد.
اولدوز فضلعلی
شهاب میرزاییان مهابادی، موسس و مدیرعامل مهندسین مشاور منظر بوم نقش، متولد ۱۳۶۲ و دانش‌آموخته دکتری معماری است. سردبیری فصلنامه معماری و ساختمان، داوری چندین جایزه و مسابقه معماری، و تدریس در دانشگاه آزاد و دانشگاه سوره، از جمله سوابق حرفه‌ای اوست. او تاکنون موفقیت‌های گوناگونی در مسابقات و جوایز داخلی و بین‌المللی معماری کسب کرده است که از جمله آنها می‌توان به رتبه نخست سومین دوره جایزه شایستگی معمار ایرانی در سال ۱۳۹۹ اشاره کرد.
بهتر است ابتدا از «جایزه شایستگی معمار ایرانی» شروع کنیم؛ مایلم بدانم شما به عنوان برنده سومین دوره این جایزه، چه ارزیابی از شکل‌گیری و روند برگزاری آن دارید؟
اینکه یک رویداد بتواند در طول یک بازه زمانی، مخاطبان معمار را همراه کند تا یک جایزه معماری را پیگیری کنند، از ویژگی‌های جالب این جایزه است. این ویژگی از بستر اینترنتی که جایزه بر آن استوار است، وام گرفته شده و به بهترین شکل ممکن، از آن استفاده کرده است.
به نظرتان، پروژه «کارخانه توسن تجهیز» که رتبه نخست سومین دوره جایزه شایستگی معمار ایرانی را برای شما به ارمغان آورد، از چه ویژگی‌های متمایزی برخوردار بود که توانست نظر اکثریت داوران این جایزه را به خود جلب کند؟
فکر می‌کنم موضوع پروژه که یک ساختمان صنعتی است، باعث جلب توجه می‌شود؛ اینکه یک کارخانه می‌تواند جدای از برآوردن نیازهای کاربردی، واجد کیفیت فضایی نیز باشد. از طرفی، بیان ساده و صریح ایده ساختمان در برش و حجم نهایی پروژه نیز در ارزیابی داوران بی‌تاثیر نیست. مایلم اشاره کنم که این پروژه در چند جایزه داخلی و بین‌المللی نیز برنده شده و یا نامزد دریافت جایزه بوده است.
اگر موافق باشید، ادامه گفت‌وگویمان را با نام دفترتان پی بگیریم؛ چرا «منظر بوم نقش»؟ آیا انتخاب این نام، ارتباطی با فلسفه و روش طراحی شما دارد؟
بله؛ از ابتدا، تعدادی پروژه‌های معماری منظر و فضاهای عمومی شهری به ما ارجاع داده شد؛ از طرفی، توجه به طبیعت، همواره یکی از مهم‌ترین مسائلی بود که در طرح به آن توجه داشتیم. همچنین سعی کردیم ویژگی‌های منحصربه‌فرد معماری بومی ایران را در برخی پروژه‌ها که قابلیت بهره‌گیری از مفاهیم معماری بومی و ایرانی را داشتند، دنبال کنیم. در نهایت، از برآیند این دو نگرش، به نقش می‌رسیم و طرحی که برای یک پروژه لحاظ می‌کنیم.
اگر بخواهید فلسفه و روش طراحی‌تان را در پنج واژه کلیدی خلاصه کنید، این پنج واژه کدام‌اند؟ بسیار عالی خواهد بود اگر درباره هر کدام از این واژه‌ها، یک توضیح کوتاه یک‌خطی نیز ارائه بدهید.
۱. توجه به مخاطب
۲. توجه به اقتصاد پروژه
۳. استفاده حداقلی از ماده
۴. سیالیت مرزهای فضایی
۵. بازتعریف موضوع پروژه
در کدام‌‌یک از آثارتان توانسته‌اید به شکل قابل قبولی از مختصات این روش طراحی پیروی کنید، و به نظرتان، دلیل این موفقیت چه بوده است؟
آپارتمان ژوان سمنان، کارخانه توسن تجهیز و رستوران چاشت. دلیل این موفقیت، همراهی مشتری با فلسفه ما در طراحی بوده، و معیار این موفقیت، بازخورد مثبت مشتری بعد از ساخت پروژه، و کسب جوایز داخلی و بین‌المللی در جامعه حرفه‌ای است.
دغدغه اصلی شما در معماری چیست؟ به بیان دیگر، چه ایده زیربنایی و هدف کلانی را به نوعی در طراحی تمام پروژه‌هایتان دنبال می‌کنید؟
رضایت گروه طراحی و رضایت مشتری.
گرفتن پروژه یکی از دغدغه‌های همیشگی معماران است. شما از چه طریقی پروژه می‌گیرید و چگونه موفق به تثبیت جایگاه خود در بازار معماری شده‌اید؟
ما درست یا غلط، تابه‌حال هیچ تبلیغ یا بازاریابی برای شرکت انجام نداده‌ایم؛ بیشتر از طریق مشتریان قبلی، به مشتریان جدید معرفی می‌شویم، یا از طرف شرکت‌ها و ارگان‌هایی که من را می‌شناسند و نسبت به رزومه شرکت شناخت دارند، برای طراحی پروژه‌ای دعوت می‌شویم.
ساخته‌نشدن کدام پروژه‌تان به یک افسوس و حسرت برای شما تبدیل شده است و چرا؟
یادمان شهدای ایرباس که در سال ۱۳۸۷، به عنوان رتبه اول مسابقه معماری برگزیده شد، اما هیچ‌وقت ساخته نشد، و هنوز فکر می‌کنم بهترین پروژه‌ای است که طراحی کرده‌ام.
به نظرتان، چه ویژگی‌هایی معماری «مهندسین مشاور منظر بوم نقش» را از معماری دیگر معماران ایرانی متمایز می‌کند؟
توجه و قدرت شرکت ما در چند سال اخیر، بر روی مدارک فنی و نقشه‌هایی متمرکز است که به مشتری و سازندگان ارائه می‌دهیم. این نقشه‌ها، روش‌های اجرایی، روش نگهداری و خیلی از مسائل آینده پروژه را لحاظ کرده و هر پروژه‌ای با هر سطحی از جزئیات و پیچیدگی را به یک پروژه قابل اجرا تبدیل کرده‌اند. مایلم از گروهی که در دو سال اخیر، همراه من هستند، نام ببرم که بدون آنها، این مهم محقق نمی‌شد: الهام ابراهیمی، زهرا آرمان، کامران افتخاری، ماندانا بنیادلو، آرش پناهی، محمد پورحسینی، شاهین تقدیسیان، سجاد جعفریان، شادی عاشوری، امیر قائم‌مقامی، داوود قدسی، امین کارجو، آیین منانی، علیرضا نجیب، حمیده نیک‌سرشت، فربد وطن‌زاده.
ایده‌آلی که برای آینده حرفه‌ای‌تان به عنوان یک معمار ایرانی متصور هستید، چیست؟
ایجاد یک شرکت ماندگار که بتواند دهه‌ها بعد از من هم به فعالیت ادامه دهد.
برای خیل عظیم دانشجویان معماری و معماران جوانی که می‌خواهند وارد بازار کار شوند، چه توصیه‌ای دارید؟
قبل از هر چیز، نسبت به خودشان و خواسته‌شان از زندگی، یک تلقی روشن داشته باشند و بر اساس آن، راه خود را در معماری انتخاب کنند.
در پایان، ضمن تشکر از اینکه وقت‌تان را در اختیار ما قرار دادید، می‌خواستم نظرتان را درباره وب‌سایت «معمار ایرانی» بدانم؟ خوشحال می‌شویم اگر پیشنهاد یا انتقادی دارید، مطرح بفرمایید.
برای من، وب‌سایت «معمار ایرانی» دو بخش دارد: یکی خود وب‌سایت، و یکی افرادی که این وب‌سایت را هدایت می‌کنند. در مورد نخست، وب‌سایت سعی کرده با یک گرافیک سنجیده و توالی مرتب، در خصوص معماری ایران فعالیت داشته باشد و مقالات، اندیشه‌ها و پروژه‌های معماران ایرانی را بازتاب دهد. در خصوص مورد دوم، سه عزیزی که حداقل من می‌دانم ایده اولیه وب‌سایت از آنها بوده است، پرتلاش، بدون ادعا، و یک نمونه بی‌نظیر از همکاری گروهی در معماری معاصر ایران هستند.