ویلای سفید

پدرام ایزدی بروجنی

فینالیست پنجمین دوره جایزه شایستگی معمار ایرانی (۱۴۰۱)

موقعیت: روستای قلعه سفید، گلدشت، نجف‌آباد، اصفهان، ایران
تاریخ: ۱۳۹۸
مساحت: ۱۶۰ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: بهمن برخوردار
همکار طراحی: پریا ایزدی
سازه: مهدی بابایی
گرافیک: استودیو اد
عکس: علی گرجیان

پروژه ویلای سفید بازسازی یک ویلای آخر هفته است، به منظور نزدیک‌ترکردن شرایط زیست‌محیطی ساختمان به شرایط آسایش ساکنان آن. ساختمان قدیمی ویلا یک چهاردیواری ناهمگون و نامتناسب با معماری بومی منطقه بود که صرفا برای تسهیل و تسریع در فروش ملک ساخته شده بود، اما کارفرمای آپارتمان‌نشین پروژه به دنبال فضایی متفاوت از یک خانه دوم بود و اصرار داشت که منظر سبز باغ از جای‌جای بنا دیده شود.

ما می‌خواستیم که بنا نه تنها به لحاظ بیانی، نماینده بستر خود باشد، بلکه نیازها و دغدغه‌های ساکنان آن را هم برآورده سازد. همچنین عقیده‌ای به تحمیل مصالح لوکس و آن‌چنانی نداشتیم که طبقه متوسط به کل از ما مایوس شود. علاوه بر این، توان اقتصادی کارفرما نیز یکی از چالش‌های مهم پیش روی ما بود. در نهایت، با روی هم گذاشتن این لایه‌ها، تصمیم‌سازی در این پروژه شروع شد و با تکیه بر اصولی همچون عدم استفاده از مصالح لوکس و گران‌قیمت، مخدوش‌نکردن خط بکر آسمان، و در نظرگرفتن اقتصاد (بودجه محدود کارفرما)، الگوی زیستی مناسب برای ساکنان شکل گرفت.

بنای موجود ویلا با اضافه‌شدن یک مکعب به آن گسترش یافت و عرصه‌های خصوصی و دنج پروژه شکل گرفت. همچنین هر آنچه اضافه بود، از بنا کاسته شد و با کاهش تعداد گشودگی‌ها و تجمیع آنها، گشودگی وسیعی در قسمت جنوبی بنا ایجاد شد که بیشترین زمان حضور ساکنان را به خود اختصاص می‌داد. بدین‌ترتیب، این فضا به نقطه اتصال بدون مرزی بین درون و بیرون تبدیل شد. سازماندهی فضاها نیز به گونه‌ای انجام گرفت که در مناسبت‌های مختلف به فضاهایی با کاربری‌های متفاوت تبدیل شوند.

در فضای خارجی ویلا استخری وجود دارد که ضمن برقراری یک دیالوگ مناسب با بنا، وظیفه خود را به عنوان تصفیه‌کننده و مطبوع‌گرداننده هوا انجام می‌دهد. این استخر ظرفیتی معادل ۸۰۰۰۰ لیتر آب داشت که با تقلیل حجم آن به ۲۴۰۰۰ لیتر، هم به صرفه‌جویی در مصرف آب کمک شده و هم از گودی باقی‌مانده از فضای استخر (تراز منهای ۱۸۰ سانتیمتر) به عنوان فضایی دنج و دلنشین برای گردهم‌آیی خانواده در فصول مختلف سال استفاده شده است. همچنین انتخاب شیشه به عنوان متریال بدنه بیرونی این قسمت باعث شده است حرارت ذخیره‌شده آفتاب در طول روز، در هنگام شب به خارج از آن هدایت شود و دمای این فضا را در فصول مختلف سال معتدل نگه دارد.

جهت‌گیری استخر در مسیر بادهای تند جنوب‌غرب است و محصورشدن آن توسط حاشیه سبز پیرامونی، تا حد قابل توجهی از شدت این بادها می‌کاهد و موجب تصفیه هوا می‌شود. سپس بادی که از این حاشیه عبور کرده است، از روی آب استخر می‌گذرد و در مواجهه با روزن ورودی ساختمان (پنجره‌ها)، از شناشیرهای تعبیه‌شده روی آن عبور می‌کند تا یک بار دیگر فیلتر شود. بدین‌ترتیب، هوا از طریق مکانیسمی مشابه کولر آبی، به درون ساختمان هدایت می‌شود تا کاربر فضا با مطبوع‌ترین هوا در گرم‌ترین روز سال مواجه باشد.

با توجه به افزایش روزافزون هزینه تاسیسات مکانیکی و بیشترشدن آلودگی محیطی در اثر استفاده از تکنولوژی، و نیز به منظور برقرارکردن ارتباط هر چه بیشتر بین ساکنان بنا و طبیعت، روایتی امروزی از بادگیر را با گرته‌برداری از معماری بومی منطقه‌ تعریف کردیم تا از وزش گلبادهای تابستانی شمال‌شرق (باد خراسان) و قدرت بادهای جنوب‌غرب به سود پروژه بهره‌برداری کنیم. در همین راستا، در ضلع شمالی بنا، محفظه نیمه‌بازی تعریف شده که ترجمه‌ای نو از فضای نارنجستان در معماری ایرانی است و در آن، بادگیری با تمام مشخصات بادگیرهای ایرانی، البته بدون اجرای فرم متعارف و سنتی آن، تعبیه شده است. باد مطلوب شمال‌شرق بعد از عبور از بادگیر، وارد این محفظه با سبزینگی چهارفصل شده و پس از عبور از میان شاخ و برگ گیاهان معطری چون اقاقیا، موجب تلطیف و مطبوع‌شدن هوای واردشده به خانه می‌شود.

رویکرد ساخت این پروژه، بازیافت با چرخه بسته بوده است تا بتواند ضمن صرفه‌جویی در هزینه، الگویی برای ساخت‌وساز در منطقه تعریف کند. در همین راستا، حداکثر استفاده از آجر، بلوک‌های سیمانی و مقاطع فلزی موجود در بنای قدیمی، به میزان قابل توجهی از هزینه‌ها کاسته و بهترین عملکرد را با کمترین هزینه در اختیار مالک قرار داده است. نوع دیگری از صرفه‌جویی هزینه را می‌توان در اقدامات ما برای بهینه‌سازی مصرف سوخت جستجو کرد. به عنوان نمونه، استفاده از اندود بتن برای پوشش بدنه‌های خارجی، به میزان قابل توجهی جذب گرما را کاهش داده و در جهت اعتدال هوا کمک‌ کرده است. از سوی دیگر، استفاده از آجر برای بدنه‌های داخلی، ضمن اینکه فضا را از مزیت ظرفیت بالای حرارتی بهره‌مند کرده است، گرمی و صمیمیت فضا را برای یک خانواده ایرانی ساکن در اقلیم کویری به دنبال خواهد داشت و حس آشنای دیرینه‌ای را برای آنها تداعی خواهد کرد.

White Villa

Pedram Ezadi Boroujeni

Finalist of Iranian Architect Merit Award 2022

Location: Ghale Sefid, Goldasht, Najafabad, Isfahan, Iran
Date: 2019
Area: 160 sqm
Status: Completed
Client: Bahman Barkhordar
Design Associate: Paria Ezadi
Structure: Mehdi Babaei
Graphic: Studio ADD
Photo: Ali Gorjian

White Villa is a renovation project, as the existing building has been preserved and its structure reinforced and only spaces have been added to improve its spatial performance. The villa was designed for a young couple who wanted a peaceful weekend retreat. Free of city’s uproar, they wanted to hold private ceremonies and social events.

The villa was designed in order to be constantly in touch with nature, meanwhile maintaining harmonious in-and-out relationships and privacy (appropriate to the local culture of the region). Heavily influenced by the characteristics of the site and surrounding landscape which is defined by the region’s climate, the architect chose to embed the house in the context. The intention was to employ free, renewable and healthy resources, specially, natural cross-ventilation, to ensure building blends in with its natural context.

In the garden zone, next to the entrance, stands the pool which acts as an air convertor, meanwhile uses the same architectural language. Considering water shortage, the existing pool’s volume (80000 liters) reduced (to 24000 liters). The remaining part divided into utility department and Diwan (Diwan-khaneh), a cozy, social gathering space for family and their guests, dug into the ground at height of minus 180 centimeters. Architect chose a glass boundary between pool and Diwan space which transfers sun heat restored in water during daylight, into Diwan space at night, and help improvement in thermal equilibrium.

The front facade has three large door systems and can be opened and closed (breathing) by hand easily. The door system protects the interior from too much sunlight, while at the same saving energy when closed. Pool (water), vegetation, and wind improve interior thermal comfort, and door system and light help regulate microclimate (sunny, windy, rainy) and thus giving users a customized view. Blurring boundaries between interior and exterior, the main living areas are coupled with terrace, pool, Diwan and garden, and offer inhabitants flexibility to combine spaces according to their needs.

On the north side of the building, the semi-opened space (atrium) is defined as a new translation of Narenjestaan courtyard in Persian architecture. At the same point, the design represents a new morphology of Persian wind-catcher with the same pragmatical function. Therefore, the summer north-east wind meets the wind-catcher, enters the Narenjestaan courtyard, patrolling among the foliage of evergreens, then enters the interior, proposes the health and well-being of its’ users.

Finished with white concrete clad (facade), and handmade bricks (interior walls) which have high thermal mass, White Villa borrows these details to reduce its dependence on air conditioning in the summer or heating in the winter. Simple construction methods, and close-recycled use of materials throughout the project, allowed local builders without specialist knowledge to complete the building with maximal amount of impact, which helped to reduce the overall cost, subsequently created a new architectural benchmark for local architectural typology.