دفتر مرکزی چاپ خاورمیانه

ایمان مهدور

موقعیت: تهران، ایران
تاریخ: ۱۳۹۳
مساحت: ۷۵ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: کارخانه تولید و چاپ لفاف‌های بسته‌بندی چاپ خاورمیانه
تاسیسات مکانیکی: مصطفی مومنی
سرپرست اجرا: محمدرضا هادی
نظارت بر اجرا: ایمان مهدور
گرافیک و دیاگرام: ایمان مهدور
عکس: علیرضا آجیل‌فروش

چاپ خاورمیانه، کارخانه‌ای است برای تولید لفاف‌های بسته‌بندی مواد غذایی و بنای مذکور، دفتر مرکزی چاپ خاورمیانه است که در راستای تفکیک کاربری و پرسنل این کارخانه طراحی شده و شامل مدیریت، امور مشتریان و حسابداری است.

در جلسات اولیه‌ای که با کارفرما داشتم، نیازهایی از جانب ایشان مطرح شد که خطوط اولیه طراحی را شکل داد. گویا در این زمین، قبلا دفتری بود به مساحت تقریبی 35 مترمربع که از نظر وی، فضایی تنگ، کم‌نور و خسته‌کننده بود، برای همین هم، با خاک یکسانش کرد؛ دفتری می‌خواست یک طبقه با طراحی مدرن، نور بیشتر، فضای بیشتر، خصوصی‌تر و شاداب‌تر، ولی با هزینه هرچه کمتر! البته منظور من از کارفرما، یک پدر و پسر با سلایق و علایق کاملا متفاوت است که گرایشات فکری پدر، یک معماری سنتی و کلاسیک و گرایشات فکری پسر، یک معماری کاملا مدرن و آوانگارد را می‌طلبید که راضی‌کردن این دو، حکایت دو پادشاه و یک اقلیم بود، زیرا یکی صاحب قدرت (پول) بود و دیگری خود را صاحب‌نظر و سلیقه می‌پنداشت.

می‌گفتند در زمین پروژه، دو درخت کاج تقریبا هم‌سن بنده بود که موقع تخریب بنای پیشین، یکی را از بین بردند و مشغول رایزنی در رابطه با نابودکردن دیگری بودند که خوشبختانه کار به بنده واگذار شد و درخت دوم جان سالم به در برد و در عوض، کمک شایانی در طراحی به من کرد. پاسخ به نیازهای کارفرما، محدودیت‌های طراحی (بودجه محدود، محدودیت ارتفاع، عدم نورگیری مناسب سایت و کوچک بودن زمین پروژه) و درخت کاج 27 ساله، عواملی بودند که خطوط اولیه طراحی را شکل دادند.

با توجه به بودجه محدود پروژه، سعی بر آن بود که با استفاده از جزئیات و مصالح معمول که در اطراف ما هستند، اثری شاید متفاوت خلق شود و حتی‌المقدور برخوردی منطقی با محدودیت‌های پروژه صورت گیرد که در این راستا، اقداماتی به شرح زیر صورت گرفت:
ـ طراحی پلان آزاد در جهت انعطاف‌پذیری تغییر کاربری یا تغییر مبلمان
ـ جزییات سطوح شفاف به نحوی طراحی و انتخاب شد که ساختمان در فصول مختلف سال، دارای کیفیات فضایی متغیر باز، نیمه‌باز و بسته باشد
ـ تامین نور طبیعی در بیشتر ساعات استفاده از بنا = کاهش مصرف برق سه‌فاز صنعتی
ـ به دلیل اینکه تنها جبهه نورگیری بنا، جبهه شرقی (کیفیت نه چندان مطلوب نور شرقی) بود و با توجه به سایه‌اندازی ساختمان‌های مجاور، با ایجاد یک هسته مرکزی شفاف که هم وظیفه تامین نور طبیعی و هم کنترل ورود و خروج و سیرکولاسیون را بر عهده دارد، این چالش‌ها برطرف شد.
ـ تامین انرژی گرمایی از طریق سیستم گلخانه‌ای (هسته مرکزی شفاف) + سیستم گرمایشی دستگاه‌های چاپ کارخانه + انتقال موتورخانه از پشت‌بام جبهه مقابل به زیرزمین پروژه مذکور = کاهش مصرف گاز و انرژی برای تامین گرمایش. لازم به توضیح است که دستگاه‌های این کارخانه برای آماده‌سازی و شروع به کار، نیاز به گرم‌شدن دارند که این حرارت را از طریق گردش آب گرم در سیلندرهای دستگاه، به دست می‌آورند که از همین گرما برای تامین گرمای مورد نیاز پروژه نیز استفاده شده است.

آجرکاری این مجموعه، چه از نظر شکلی و چه از نظر کارکرد، بر اساس نیازهای پروژه طراحی و ساخته شده است. به دلیل استفاده از شیشه‌های مرتفع در جبهه شرقی و با توجه به اینکه دفتر کارخانه در مسیر تردد اصلی قرار داشت، تصمیم گرفتیم با طراحی پنل آجری، علاوه بر ایجاد یک فضای خصوصی‌تر و محدودکردن دید خارج به داخل، و بهبود کیفیت نور و سایه جبهه شرقی، دید و منظر از داخل به خارج نیز بهبود یابد. آجرهای مورد استفاده در فخرومدین، خشت‌های کتیبه‌ای به ابعاد ۱۰ در ۱۰ سانتی‌متر است که در راهروی خارجی و حیاط خلوت نیز از آنها استفاده شده است. چیدمان آجرها به شکلی است که هر آجر به عنوان فونداسیون برای آجر بالایی است و وزن یکدیگر را تحمل می‌کنند. آجرهای عمودی نیز به صورت قطری قرار گرفته‌اند تا علاوه بر نقش مهارکنندگی، به نیازی دیگر که محدودکردن دید خارج به داخل است، پاسخ دهند. در اصل، این جداره ترکیبی است از یک گره مرسوم (گره افقی) و آجرهای عمودی ـ قطری که به صورت آینه‌ای همگرا ـ واگرا چیده شده‌اند.

نمونه محصولات این کارخانه ‌(لفاف‌های بسته‌بندی مواد غذایی) که در سه سایز عرضه می‌شود، نیاز به مکانی برای نمایش به مشتریان داشت. برای تامین این نیاز، پارتیشنی طراحی شد که هم دیواری در حدفاصل فضای خصوصی و عمومی است و هم فضایی برای نمایش نمونه محصولات کارخانه و جایگذاری گاوصندوق، تلویزیون و اسناد اداری و حسابداری.

KHM Printing Central Office

Iman Mahdvar