خانه سپرو

استودیو معماری فرامتن (نسترن نصیری، حسن اسناوندی)

موقعیت: روستای سپرو، نائین، اصفهان، ایران
تاریخ: ۱۴۰۳
مساحت: ۲۶۰ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: ابوذر سهیلی
همکار طراحی: سوگند خطیب‌پور
سازه: احسان اخوه
تاسیسات مکانیکی: حسان طاهرآبادی
تاسیسات الکتریکی: حسن طاهرآبادی
اجرا: علیرضا قاسمی
گرافیک: سوگند خطیب‌پور، حامد جوادی
عکس: علی قلمبر، فاطمه اخلاقی

سپرو روستایی در نزدیکی شهر نائین در استان اصفهان، و در فاصله ۱۶۰ کیلومتری شهر یزد است. این روستا به لحاظ فرهنگی و اقلیمی، به استان یزد شباهت بیشتری دارد: لهجه مردم، بافت روستا و اقلیم. وجه تسمیه کلمه سپرو، مکانی است که از سه طرف آن آب جاری بوده که امروزه با کمبود آب همراه است. زمین مورد نظر با مساحت ۲۲۰ مترمربع، در آخرین پلاک روستا قرار دارد که از سمت غرب با کوه‌های اطراف و از سمت شرق با همسایگی مسکونی همجوار است. گذر باریکی نیز در ضلع شمال و جنوب زمین قرار دارد.

۱. بوم (Region)
آرکي‌تايپ‌ها که حاصل تجربه جمعی انسان در طی سال‌ها بوده و در حافظه پنهان ناخودآگاه جمعی ذخيره می‌شوند و می‌توانند در برقراری رابطه با گذشته موثر باشند. با مطالعه و مشاهده روستا و ساختمان‌های موجود قديمی همجوار، متوجه شدیم يکی از مشخصه‌های اصلی ساختمان‌ها، سقف منحنی‌شکل است که به عنوان يک آرکی‌تایپ در بناهای روستا به کار رفته است. هماهنگی با کانتکست، يکي از دلايل انتخاب قالب فضايی طاقی‌شکل برای خانه سپرو بود. همچنین سقف ناصاف و منحنی در اقلیم گرم و خشک به سبب سایه‌اندازی مناسب بر سطوح خارجی و همچنین دوپوسته‌بودن، می‌تواند سبب آسایش حرارتی داخل و مصرف کمتر انرژی شود.

۲. اقتصاد (Low Budget)
دهیاری روستای سپرو وامی را به مالکان زمین‌های تفکیک‌شده در روستا اختصاص داده تا بتواند از این طریق به توسعه هر چه سریع‌تر روستا کمک کند. با توجه به بودجه پایین برای ساخت، تلاش کردیم با انتخاب متریال‌های ارزان، استفاده از نیروی کار محلی و همچنین استفاده از صنایع بومی منطقه، ساختمانی کم‌هزینه با بودجه‌ای حدودا هر مترمربع ۲۰۰ دلار بسازیم.

۳. صنایع دستی (Craftsmanship)
امروزه صنایع دستی می‌تواند حلقه اتصال معماری و اجتماع باشد. حصیربافی با ترکه‌های درخت ارغوان که يک درخت خودرو است که در دامنه کوه‌ها رشد می‌کند، یکی از صنایع دستی مهم در نائین و روستاهای ایران است که در این سال‌ها مورد فراموشی واقع شده است. در خانه سپرو تلاش کردیم به منظور توسعه صنایع محلی و ایجاد کسب‌وکار برای هنرمندان بومی، از این صنایع دستی در ساخت پنل‌های چوبی با ترکه‌های ارغوان برای سایه‌اندازی در فضای داخلی استفاده کنیم. به منظور کاهش شدت آفتاب و سايه‌اندازی، به دنبال پوششی برای پنجره‌ها بوديم که نور فضا تحت تاثير قرار نگرفته و از نظر نوع متريال در تضاد با ساختمان نباشد. همچنين در حالت بسته، مانع از تهويه طبيعی و نفوذ هوا به داخل نشود.

با توجه به اینکه پروژه در آخرین پلاک روستا، در مجاورت کوه‌های غربی ساخته شده است، تلاش کردیم نقطه‌ای در انتهای بافت روستا نباشیم. متریال پروژه را «کاهگل» همرنگ بافت روستا و کوه‌های اطراف انتخاب کردیم تا ساکنین روستا تصویری همگن با بافت در انتهای گذر مشاهده کنند. با انتخاب این متریال، علاوه بر دست‌یابی به یک نمای یکپارچه، توانستیم توسط کارگر و پیمانکار روستایی هزینه‌های ساخت پروژه را کاهش دهیم.

۴. حس (Sense)
حس راه ارتباط انسان با فضاست و بر کیفیت آن می‌افزاید. تجربه زندگی در خانه با فعالیت‌های متفاوتی از قبیل نشستن، آشپزی‌کردن، لمس‌کردن و … صورت می‌گیرد. تجربه حسی در فضای خانه حافظه حسی ما را پر کرده و خانه را در ذهن ما ماندگار می‌کند. تغییر میزان نور در فضای داخلی، لمس کاهگل در دیوار خانه، راه‌رفتن بر روی آجر و نشستن بر روی تشکچه‌هایی که در فاصله کمتری از سطح زمین قرار گرفته، عواملی است که تجربه‌های حسی متفاوتی را در خانه سپرو برای ساکنین آن فراهم می‌کند.

Separo House

Hypertext Architecture Studio (Nastaran Nasiri, Hasan Asnavandi)

Location: Separo Village, Nain, Isfahan, Iran
Date: 2024
Area: 260 sqm
Status: Completed
Client: Abuzar Soheili
Design Team: Sogand Khatibpour
Structure: Ehsan Ekhveh
Mechanical Engineering: Hesan Taherabadi
Electrical Engineering: Hasan Taherabadi
Construction: Alireza Ghasemi
Graphic: Sogand Khatibpour, Hamed Javadi
Photo: Ali Ghalambor, Fatemeh Akhlaghi