ساختمان مسکونی مان

معماران بان (رضا اشرف یزدی، فرشید بشکار، مهسا عباس‌زاده، آرمین مودی، میلاد قارونی، عماد مطهری)

موقعیت: مشهد، ایران
تاریخ: ۱۴۰۰
مساحت: ۷۹۹ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: سینا رستگار
سازه: معمارباشی
تاسیسات مکانیکی: متین ایزدی
اجرا: سینا رستگار
عکس: مصطفی دلبریان، سحر نیک‌نژاد

ساختمان مسکونی مان متشکل از پنج واحد مسکونی است که در زمینی به عرض ۸/۳ متر و طول ۲۲/۵ متر، در یکی از محله‌های معاصر و اعیان‌نشین شهر مشهد ساخته شده است. سرمایه‌گذار پروژه از ابتدا در گفت‌وگو با تیم معماری، چند چالش و نگرانی‌ اساسی مطرح کرد: کاراکتر بنا به عنوان اولین بنا از برند ساختمانی سرمایه‌گذار؛ خواسته‌ها و نگرانی‌های همیشگی در مورد بازار و مدنظر داشتن سلیقه‌ عمومی؛ و حل معضلات عملکردی از قبیل درخواست سه اتاق خواب در عرض محدود ۸ متر و تامین نور مناسب برای فضاها در یک زمین بلوک شهری (Infill) با یک بر نورگیر. تیم معماری نیز در فضایی تعاملی با سرمایه‌گذار تلاش کرد تا به تعریف پروژه در فضای جدل‌آمیز میان فشار سه‌ مولفه بازار، سرمایه و ساخت، و چیزی بیشتر از ساختمان‌بودن بپردازد. 

مسئله
اگر این ادعا طرح شود که ساختمان در مقابل معماری است، آن‌گاه می‌توان بیان داشت که شهر مشهد را عمدتا ساختمان‌ها ساخته‌اند و نه معماری‌ها! این موضوع سبب شده است که بسیاری از الگوهای فضایی، پرهرج‌و‌مرج، خشن و مستقل از شهر باشند، و عمده نماها به عنوان سطح اتصال‌دهنده توده فضایی با شهر، به پوسته تزئینی تقلیل پیدا کرده‌اند. از این‌رو، تیم طراحی در تعریف مسئله پروژه تلاش کرد تا توجهی جدی به تولید یک نمونه آزمایشی (Prototype) داشته باشد؛ مسئله اصلی، ایجاد پروژه‌ای خوانا (Legible) و بیان‌گر بود که به تعریف رابطه‌ای مستقل و درگیر با شهر در فضای تنگاتنگ میان ساخت‌وساز، بازار سود و سرمایه، ضوابط شهری سخت‌گیرانه، و فرهنگ و سلیقه‌ عمومی مخاطبان بپردازد.

استراتژی
در زمین‌های شهری، کنج به‌واسطه آن‌که سطوح جانبی را در کنار سطح نما فعال می‌کند، ظرفیت‌های بیشتری را برای پاسخ به مسائل پروژه، پیش روی طراحان قرار می‌دهد. از این‌رو، استراتژی کلان پروژه، پنج سطح در مقابل یک سطح تعریف شد که در آن با فشرده‌سازی فضا در لبه میان توده و شهر، از طریق نمایش اجزا و تاکید بر آن‌ها، تلاش شد تا استقلال بنا به عنوان یک کاراکتر مستقل و درگیر با شهر تعریف شود که گرفتار در درون یک زمین بلوک شهری است. این استراتژی فرصتی را فراهم کرد تا از سطوح تزئینی (Decorated Surfaces) فاصله گرفته شده و پروژه بر پاکت حجمی بنا (Envelope) متمرکز شود.

تکنیک
در راستای مسئله و استراتژی‌ پروژه، گزینه‌های متعددی در فرم، برنامه و نظام حرکتی بنا مورد آزمایش قرار گرفت، و در انتها، از چهار تکنیک روی هم گذاشتن (Aggregate)؛ فاصله‌گذاری اجزا از یکدیگر، در عین کلی واحد (Part/Whole)؛ فعال‌کردن سطوح فرعی و نماهای جانبی؛ و نشانه‌گذاری با متریال‌های آشنا استفاده شد. همچنین سعی شد علاوه بر پاسخ به مسئله، از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بازار در جهت ایجاد ارزش افزوده بهره گرفته شود.

Maan Residential Building

Baan Architects (Reza Ashraf Yazdi, Farshid Beshkar, Mahsa Abbaszadeh, Armin Moodi, Milad Gharooni, Emad Motahari)

Location: Mashhad, Iran
Date: 2021
Area: 799 sqm
Status: Completed
Client: Sina Rastegar
Structure: Memarbashi
Mechanical Engineering: Matin Eizadi
Construction: Sina Rastegar
Photo: Mostafa Delbarian, Sahar Niknezhad