رندی ابزاری در معماری معاصر ایران
داوود بروجنی
در دهه‌های اخیر، معماری معاصر ایران با چالشی مهم مواجه شده است که در لایه‌های عمیق طراحی و ارائه پروژه‌ها نمود می‌یابد. این چالش عبارت است از رواج رویکردهایی که بیش از آنکه بر کیفیت فضایی و تجربه زیستی کاربر متمرکز باشند، بر بازنمایی و ارائه نمایشی پروژه‌ها استوارند. در این چارچوب، واژه «رندی» که در فرهنگ ایرانی، نشانه نوعی هوشمندی موقعیتی و ذکاوت فکری است، به شکل ابزاری و اغلب انحرافی مورد استفاده قرار می‌گیرد، چیزی که می‌توان آن را «رندی ابزاری» نامید.
رندی ابزاری به معنای بهره‌گیری حساب‌شده از زبان، روایت، استیتمنت‌ها و گفتمان‌های غالب است تا پروژه‌ها بدون داشتن پشتوانه عمیق در ساختار و کیفیت معماری، صرفا از منظر بیرونی و رسانه‌ای، به عنوان آثاری موفق شناخته شوند. این پدیده علاوه بر اثرات منفی بر فرایند طراحی، به تحریف و سطحی‌نگری در فهم معماری و ارتباط آن با زمین، کاربر و فرهنگ منجر می‌شود.
این متن در پی آن است که با رویکردی تحلیلی‌ـانتقادی، مفهوم رندی ابزاری را در معماری معاصر ایران واکاوی کند و مولفه‌ها، پیامدها و راهکارهای مواجهه با آن را مورد بررسی قرار دهد. پرسش اصلی این است که چگونه نوعی رندی که به‌جای خلاقیت و تعهد به معماری، به ابزاری برای کسب مشروعیت بیرونی بدل شده است، ساختار و گفتمان معماری ایران را تحت تاثیر قرار داده است؟
