بازسازی فروشگاه کیف و کفش کالو
معمار: مهندسین مشاور هشت (همگون شهر تیناب)
موقعیت: تهران، ایران
تاریخ: 1396
مساحت: 182 مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: یوسف نوروزی
تیم طراحی: شهاب احمدی، ایمان هدایتی، مائده مساح، نغمه الفت، نیلوفر محمدزاده، مصطفی دلاوری
تاسیسات مکانیکی و برقی: مهندسین مشاور هشت
اجرا: مهندسین مشاور هشت
گرافیک: نیلوفر محمدزاده، محمدعلی احمدی
عکس: حسین فراهانی

کارفرما یک فروشگاه کیف و کفش زنانه داشت و بازسازی آن را بر اساس تفکرات کلاسیک، با ایجاد طاق و قوس‌هایی در نیمه بالایی فروشگاه، تا حدی پیش برده بود، اما به این نتیجه رسیده بود که برای ادامه پروژه، از یک مشاور کمک بگیرد. از ما خواسته شد تا ادامه پروژه را به همان سبک کلاسیک طراحی کنیم. پروژه از دو جهت قابل ارزش بود: اول اینکه موقعیت پروژه در ابتدای خیابان باغ سپهسالار بود و دیگر اینکه، ابعاد کالبدی‌اش، آن را در میان فروشگاه‌های کوچک باغ برجسته‌تر می‌کرد. این دو دلیل استراتژیک، باعث می‌شد تا نحوه برخورد با این پروژه، سرمشقی برای بازسازی‌های آینده مغازه‌های قدیمی باغ باشد و این مورد، مسئولیت طراح را در قبال پروژه بیشتر می‌کرد.

مهم‌ترین چالش‌های پیش روی طرح عبارت بودند از:
|- سیمای شهری (نما) بسیار ضعیف فروشگاه، با توجه به بسته‌بودن چندین‌ساله آن، در حالی که خواسته کارفرما از ما، فقط طراحی داخلی پروژه بود
|- چگونگی برخورد با طاق و قوس‌های کلاسیک اجراشده توسط کارفرما
|- وجود یک راهرو بین انبارهای طبقه بالا که بخشی از فضای بالای فروشگاه را به شکل زائده‌گونه‌ای اشغال می‌کرد
|- شرایط ضعیف پروژه به لحاظ سازه‌ای که استفاده از مصالح سنگین را ناممکن می‌کرد

تصمیم کلی ما برای طراحی فضا، این بود که اولا طرح پروژه به شکل ملموسی، نشان‌دهنده کاربری آن، یعنی فروشگاه کیف و کفش زنانه باشد و نیازهای عملکردی کارفرما را تامین کند، همچنین بتواند در میان بافت لجام گسیخته آن منطقه، تافته‌ای هم‌بافت و هماهنگ با تهران معاصر باشد.

فرایند طراحی با تعیین حوزه‌های عملکردی و تقسیم فضا به دو سکانس اصلی، آغاز شد؛ بخش ابتدایی به منطقه فروش عادی و بخش انتهایی به منطقه فروش اجناس خاص‌تر (وی‌آی‌پی) اختصاص یافت. کار مهمی که در این مرحله انجام شد، قانع‌کردن کارفرما برای صرف‌نظر از ویترین‌های کلیشه‌ای و در عوض، تبدیل کل مغازه به فضای نمایش و فروش همزمان بود که مخاطب را بیشتر به فضا دعوت می‌کرد.

راه‌حل عملکردی مناسب در خصوص سریع‌ترین حالت ممکن سناریوی فروش (انتخاب، سفارش، تحویل) و احترام به مشتری، مساله‌ای است که کارفرما از ابتدا به دنبال آن بود. پاسخ ما به این مساله، دو جنبه سازمانی و کالبدی داشت؛ بخش سازمانی مربوط به تبدیل سیستم سنتی «پذیرش، سفارش و تحویل» به حالت مکانیزه بود و در بخش کالبدی نیز، مبلمان‌هایی طراحی شد که هم جایگاه نشیمن مشتری هستند و هم قسمتی برای نمایش اجناس و قراردادن رایانه لمسی (برای سفارش) دارند. علاوه بر این، مبلمان وسط در جهت‌دادن به فضاهای گردش مشتری نیز نقش به‌سزایی دارد.

ابتدا سعی کردیم طاق‌های اجراشده را امتداد دهیم تا از تداوم آن‌ها، بتوانیم قفسه و سکوهای مورد نیاز برای نمایش اجناس را ایجاد کنیم. سپس تلاش کردیم تا با استفاده از معاصرسازی ادبیات طراحی کالبد و استفاده از مورفولوژی کفش امروزی، با ایجاد سطوح به‌هم‌پیوسته (Seamless Curves)، انرژی سیال موجود در روح محصولاتی را که قرار است در فروشگاه به فروش برسند، در کالبد بنا بدمیم. یک راهرو عملکردی بین انبارهای طبقه بالا وجود داشت که بخشی از آن، به صورت ناخوشایندی، سیالیت موردنظر را تحت‌الشعاع قرار می‌داد که تصمیم گرفتیم با ایجاد یک پوسته سه‌بعدی جلوآمده روی دیوار، آن را به ادامه طرح متصل کنیم. جلوآمدگی این صفحه، باعث ایجاد فضایی برای نمایش تابلوی تبلیغاتی فروشگاه روی دیوار شد که با وارد شدن مخاطبان به باغ سپهسالار، از دور دیده می‌شود.

خواسته اولیه کارفرما، طراحی داخلی پروژه بود، اما سامان‌دهی داخلی، به تنهایی نمی‌توانست پاسخگوی اهمیت‌های یادشده برای پروژه باشد. پس ضمن مشورت با کارفرما، تصمیم بر آن شد که حوزه مداخلات به نمای بیرونی پروژه نیز کشیده شود. ابتدا تلاش کردیم تا با ایجاد یک پوسته پیوسته روی ناهنجاری‌های موجود (کولرها، لوله گاز و …)، سیمای شهری پروژه را سامان‌دهی کنیم. در ادامه، به این دلیل که بیشتر مخاطبین پروژه از خیابان جمهوری وارد باغ سپهسالار می‌شوند، سعی کردیم پیوندی ناگزیر بین انرژی واردشده از ابتدای باغ و انرژی سیال موجود در داخل پروژه برقرار سازیم. پس پوسته نما به داخل مکیده شد تا با اتصال به عناصر داخلی فضا، باعث دعوت‌کنندگی بیشتر به فروشگاه شود. ضمن اینکه، این کار باعث می‌شد تا شخصیت واحدی در تجربه بیرونی و درونی، به مخاطب عرضه شود.

به دلیل چالش‌برانگیز بودن پیاده‌سازی طرح، به پیشنهاد کارفرما، اجرای پروژه را نیز در دستورکار خود قرار دادیم. دلیل چالشی‌بودن طرح این بود که اولا متریال مورد استفاده باید در سطوح بزرگ و یکپارچه اجرا می‌شد و ثانیا نیاز بود تا به دلیل قدیمی‌بودن ساختمان، به لحاظ سازه‌ای، از متریالی سبک استفاده شود که همزمان مقاومت بالایی را برای تحمل اجناس و حتی در قسمت مبلمان، برای تحمل وزن مشتریان داشته باشد. بدین‌منظور از کارفرما زمان خواستیم و در کارگاه، با انجام آزمایش روی مواد مختلف و تغییر در ساختار آن‌ها، به ترکیب جدیدی از FRP دست یافتیم که می‌توانست به صورت غشایی با ضخامت چند میلیمتر، وزن بسیار پایین و مقاومت فیزیکی بالا، ما را در راه رسیدن به استراتژی‌های طراحی یاری کند. اما ماجرا اینجا تمام نمی‌شد، زیرا تولید این فرم‌ها به صورت پیش‌ساخته در کارخانه، هزینه‌های بسیار بالایی را به کارفرما تحمیل می‌کرد که اجرای پروژه را ناممکن می‌کرد. بنابراین سعی کردیم با استفاده از قالب‌های درجا، در محل، طرح را پیاده‌سازی کنیم. برای قالب‌بندی‌های زیر کار نیز، با توجه به فرم هر قسمت، از مصالح مختلفی همچون ورقه‌های مورد استفاده در صنعت تولید کیف و کفش (تکسون)، ورق‌های نازک فلزی، لوله‌های پلیمری و  … استفاده شد.

Kalu Bag & Shoe Store Renovation
Architect: Hasht Architects
Location: Tehran, Iran
Date: 2017
Area: 182 sqm
Status: Completed
Client: Yousef Norouzi
Design Team: Shahab Ahmadi, Iman Hedayati, Maedeh Massah, Naghmeh Olfat, Niloofar Mohammadzadeh, Mostafa Delavari
Mechanical & Electrical Consultant: Hasht Consulting Engineers
Construction: Hasht Consulting Engineers
Graphic: Niloofar Mohammadzadeh, Mohammad Ali Ahmadi
Photo: Hossein Farahani