تخریب معماری، تحدید حوزه عمومی و تهدید شهریت
بیانیه 600 معمار ایرانی درباره تخریب آثار معماری سومین مسابقه قوام‌الدین شیرازی
به دنبال برگزاری دو دوره کارگاه‌مسابقه قوام‌الدین شیرازی در اردیبهشت‌ماه سال‌های 1394 و 1395، توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان فارس، سومین دوره این کارگاه‌مسابقه با تاکید بر استفاده حداکثری از ظرفیت کارآمد معماری ایران، در قالب طراحی و اجرای 8 غرفه در پیشخوان باغ عفیف‌آباد شیراز، با کیوریتوری مهران داوری و با موضوع «معماری‌کردن در فضای مرز»، حدفاصل روزهای یکم تا دوازدهم اردیبهشت‌ماه 1396 برگزار شد. باورکردنی نیست که تنها چند ساعت پس از برگزاری جشن پایان کارگاه و شروع نمایش عمومی آثار سومین دوره کارگاه‌مسابقه قوام‌الدین شیرازی، دست‌ساخته‌های این رویداد شهری، توسط شهرداری شیراز، به طور ناگهانی و ضربتی، در اوایل صبح چهارشنبه سیزدهم اردیبهشت‌ماه 1396 تخریب شد!
جدا از آن‌که خوانش‌های تحلیلی انتقادی از این پروژه و اتفاقاتی که برای آن پیش آمد، در آینده نزدیک، موجب بسط لایه‌های گفتمانی تازه‌ای در جامعه معماری ایران خواهد شد و از این منظر، تخریب فیزیکی این آثار، به هیچ‌رو، به معنای پایان حیات آن‌ها نخواهد بود، با در نظرگرفتن این واقعیت که شهردارى شيراز به لحاظ مسئولیت سازمانی‌اش، بایستی به‌جاى تخريب آثار این‌چنین و برخورد سلبی با چنین رویدادهایی، به تشويق و پشتيبانى مادى و معنوی از آن‌ها بپردازد، این پرسش بنیادین مطرح می‌شود که چگونه نهاد متولی ساختن فضای شهری می‌تواند در پس این نوع برخورد با فضای شهری قرار گیرد؟
به موازات، بایستی پرسید که علی‌رغم افزایش چشمگیر کیفیت برگزاری این دوره، ارتقاء وجوه معمارانه آثار طراحی‌شده، استقبال کم‌نظیر مردم و مسئولین شهری و کشوری، پشتیبانی نهادهای دولتی، حکومتی و مردمی در سطح ملی و استانی، مشارکت و همکاری فکری و اجرایی تاثیرگذارترین لایه‌های جامعه معماری ایران و هزینه‌های انجام‌شده توسط افراد، شرکت‌ها، انجمن‌ها و بیت‌المال، دلیل عدم تحمل، قصور، تخریب‌گری و سوءمدیریت در برخورد با این فضای مردم‌مدار و فاخر شهری و تخریب آثار در حوزه عمومی، به جای جابه‌جایی‌شان، از سوی نهادی که بایستی رویکردی مراقبتی و حمایتی نسبت به فضای شهری و آثار معمارانه مستقر در این فضا داشته باشد، چیست؟
در ضمن، نباید فراموش کرد که یکی از عمیق‌ترین لایه‌هایی که تمام عناصر دخیل در این رویداد بر آن تاکید داشتند، مسئله آموزش و چگونگی ارتباط میان آموزش مبتنی بر طراحی و ساختن در رشته معماری بوده است، دغدغه‌ای که بنا به نظر تمام ناظرین این مجموعه، در این دوره، با فاصله معناداری نسبت به ادوار گذشته محقق شده است و این حاصل حضور دانشجویانی بوده است که در تمام طول دوره، فداکارانه خود را وقف تحقق طرح‌هایشان کردند، دانشجویانی که آینده معماری شیراز را خواهند ساخت و امروز بیشترین آسیب روحی و روانی را متحمل شده‌اند، چرا که نتوانسته‌اند شاهد بازخورد آثارشان در حوزه عمومی باشند. از این منظر، این برخورد غیرمسئولانه در عمل، بی‌تفاوتی به آموزش معماری و نسل آینده معماران شیراز ترجمه می‌شود.
در راستای یافت پاسخ‌هایی صریح بر پرسش‌ها و دغدغه‌های پیشین، امضاءکنندگان ذیل خواهان پی‌گیری مطالباتی به شرح زیر هستند:
|- پاسخگویی، عذرخواهی، رسیدگی، جبران صدمات معنوی، خصوصا نسبت به دانشجویان شرکت‌کننده در کارگاه‌مسابقه، اعاده حقوق حرفه‌ای و شهروندی، رسیدگی و عذرخواهی رسمی و برخورد مسئولانه با آمران و عاملان بالادست این اهمال
|- به رسمیت شناختن شان و منزلت معماری و آموزش معماری در شهر و علی‌الخصوص معماری در شیراز، به عنوان پایتخت فرهنگی ایران و حفظ سرمایه‌های ملی، انسانی، اجتماعی که متواضعانه، اعتبار و آگاهی و توان خود را صرف نفع حوزه عمومی می‌کنند
|- همکاری و جلوگیری از اخلال در برگزاری این رویداد و رویدادهای شهری مشابه آن
|- اعاده حیثیت از شخصیت شهر شیراز در مجامع عمومی به واسطه رسیدگی و برخورد قاطع و مسئولانه، به منظور جلوگیری از تخریب چهره ملی این شهر
