خانه سبز
کارابن (مهدی پناهی)
راه‌یافته به مرحله نیمه‌نهایی چهارمین دوره جایزه شایستگی معمار ایرانی (۱۴۰۰)
موقعیت: تهران، ایران
تاریخ: ۱۳۹۶
مساحت: ۳۱۵۰ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: مهندس رضایی
همکار طراحی: رسول بخشی
گرافیک: زهره بختیاری
عکس: مهدی پناهی
در گذشته، فضای زندگی انسان در کنار طبیعت بوده، اما امروز به دلیل تعریف فضای معماری در طبقات بالاتر از سطح زمین، این ارتباط تا حدود زیادی از بین رفته است. همچنین بافت قدیم شمال شهر تهران کوچه‌باغ‌های سرسبزی داشته است که به تدریج، با افزایش ساخت‌و‌سازها، سرسبزی خود را از دست داده‌اند. بر این اساس، تلاش برای یافتن راهی در جهت تقویت ارتباط با طبیعت، چه به لحاظ بصری و چه به لحاظ فیزیکی، ایده اصلی پروژه را تعریف کرد، و برای تمامی فضاها، با توجه به محدودیت‌ها و ضوابط، هر جا که امکان ایجاد فضای سبز بود، جزئیاتی مناسب طراحی شد. به‌طور کلی، به جز سطوح داخلی فضای زندگی و مسیرهای تردد در مشاعات، تمام سطوح افقی باقی‌مانده پروژه، با هدف افزایش حداکثری فضای سبز، به شکل باغچه‌های بزرگ و کوچک طراحی شده‌اند که مهم‌ترین این فضاها، حیاط، بام و حیاط نیم‌طبقه هستند.
پروژه در مرحله‌ای به ما واگذار شد که سازه آن طراحی و نقشه‌های اولیه‌اش تهیه شده بود. در نقشه‌های ابتدایی (شهرداری)، با توجه به شیب تند خیابان، و ترازهای کف طبقات پارکینگ همکف و شروع طبقه اول مسکونی، ارتفاع حدود ۵ متری برای پارکینگ بالا به وجود آمده بود که با اعمال ضابطه کنترل ارتفاع پارکینگ، حداکثر این ارتفاع ۲.۴۰ متر لحاظ شده و مابقی ارتفاع به صورت سقف کاذب در نظر گرفته شده بود. همین‌طور به دلیل پیش‌روی فضای ورزشی در طبقه زیرزمین، به منظور استفاده از نور و تهویه طبیعی، و نیز عبور مسیر ماشین‌رو از درون حیاط، فضای باقی‌مانده حیاط کم شده و فضای سبز آن نیز کاهش پیدا کرده بود. این محدودیت‌ها و فضای بلااستفاده پشت سقف کاذب پارکینگ بالا، ما را بر آن داشت تا با ایجاد یک فضای باز مسقف، فضایی حیاط‌گونه را با باغچه‌های پیوسته پیرامونی و آب‌نمای مرکزی طراحی کنیم که دسترسی به این فضا به صورت اختصاصی، از لابی و توسط یک پل فلزی صورت می‌گیرد. در واقع، این بخش از طراحی، تلاشی بود برای جبران فضای از دست‌رفته حیاط و افزایش سبزینگی فضا.
در کنار حیاط نیم‌طبقه، در تمامی قسمت‌هایی که پنجره و بازشویی ایجاد شده است، و مابقی سطوح افقی، مانند سطح بام، سردر و قسمت‌هایی از بدنه حیاط، باغچه‌هایی طراحی و اجرا شد تا تنوع گونه‌های گیاهی نیز در جای‌جای پروژه دیده شود. لازم به ذکر است که سیستم آبیاری و جمع‌آوری آب باغچه‌ها به صورت هوشمند و پیوسته، و در مشاعات طراحی شده است تا در نبود ساکنین نیز جزئیات سبز نما در تمامی شرایط قابل رسیدگی باشند.
ایده طرح نما نیز در امتداد ایده اصلی پروژه، و بدین‌صورت شکل گرفت که کالبد بنا با رفتار طبیعی در برابر دو مسئله مهم، یکی دید و منظر، و دیگری، ایجاد فضای مناسب برای رشد و گسترش گیاهان، گشوده شود. این گشایش که از یک طرف، با فاصله‌گرفتن تدریجی پوسته نازک‌کاری نما از بدنه اصلی ساختمان، و از طرف دیگر، با چرخش تدریجی عناصر شکل‌دهنده نما برای به حداقل رساندن سطح پوشش، طراحی شد، فضای رشد و گسترش تدریجی گیاهان تا بازترین قسمت نما را فراهم می‌کند. در انتهای این پوسته بازشده نما نیز فاصله حداکثری در هر بخش ایجاد شده، و در برخی بخش‌ها، برای باز بودن کامل سطح پنجره، هیچ عنصری نما را نپوشانده است.
نوع چیدمان مصالح نما و ترکیب آن با فضای سبز، به نوعی، حس بیرونی پوسته نما، یعنی دیدهشدن فضای سبز در تمامی قسمت‌های آن را از درون نیز قابل رویت و لمس می‌کند، و ارتباط بصری و فیزیکی با دو عنصر فضای سبز و متریال نما، باعث تقویت حس ارتباط با فضای خارج می‌شود. در واقع، این جزئیات تلاشی است برای کم‌کردن فاصله درون و بیرون، در جهت تقویت حس ارتباط با طبیعت. در اجرای این جزئیات نیز آجر به دلیل مدولار بودن و برخورداری از امکان چیدمان، و همچنین داشتن حس قوی و آشنا برای مخاطبین پروژه، و رنگ روشن هم برای سبک‌تر کردن پروژه، و دیدهشدن بیشتر گیاهان در زمینه روشن، انتخاب شده است.
فضای داخلی پروژه به صورت تک‌واحدی طراحی شده که در هر طبقه، بعد از دسترسی آسانسور و پله به فضای پیش‌ورودی واحد، پلان به دو بخش مهمان و خصوصی تقسیم شده، و فضاهای خدماتی شامل سرویس، کلوزت مهمان و آشپزخانه، در میان این دو بخش، نشیمن و اتاق‌های خصوصی در جنوب، و سالن پذیرایی و اتاق مهمان با درب مجزا به لابی طبقه، در قسمت شمال قرار گرفته‌اند. همچنین در شرق ساختمان، بالکن بزرگی در ارتباط با آشپزخانه و رو به شرق (با دید به بوستان منظریه) قرار گرفته است.
Green House
Karabon (Mehdi Panahi)
Semi-Finalist of Iranian Architect Merit Award 2021
Location: Tehran, Iran
Date: 2017
Area: 3150 sqm
Status: Completed
Client: Mr. Rezaee
Design Team: Rasool Bakhshi
Graphic: Zohreh Bakhtiari
Photo: Mehdi Panahi
In the past, the living of human being has been besides the nature, but nowadays, due to definition of architectural space for living in floors above the ground, this relationship has been almost gone. Also, in the past 40 years, the greenery of urban landscape in north Tehran gradually has been missed under continuous constructions. The main idea of this project was formed through an attempt to find an approach to making the relationship with the nature stronger, both physically and visually. In design process, wherever it was possible to create a green area, an appropriate detail were designed according to the limitations and criteria. Generally, except living spaces and circulation paths, all other surfaces designed to maximize green spaces in the form of large and small flower-boxes. The most important of these areas are courtyard, roof-garden and split-level yard above ground floor parking.
Due to the steep slope of the street, there was 5 meter height between ground floor parking level and first floor level, while the height required for parking was 2.4 meter. Considering the main concept of the project, we designed split-level to make a green floor, aiming to increase green spaces of project. Access to this space is provided exclusively by a bridge from lobby. Finally, in all over the project, wherever planting was possible, flower-boxes designed to increase green space and plant diversity. We used smart watering system to keep the plants always fresh and green, even in the absence of residents.
Along the main concept of the project, facade design idea was formed to outspread the facade surfaces opened following two important issues: view and landscape, and creating suitable area for greenery growth. This opened-facade designed to provide space for greenery growth gradually toward the widest grid of facade, on the one hand, by distancing finishing shell from main body of the building, and on the other hand, by making the grids of finishing shell wider and wider, and gradually rotating the elements of facade to minimize coverage. At the end of this opened-shell of bricks, maximum gap was created between the bricks to allow more visibility and create more space for greenery.
The facade details and its combination with the plants, makes similar sense on both sides of the shell. These details are an attempt to make closer the sense of inside and outside. In order to construct these details, we choose brick as the main material, because of its modularity and possibility of alignment, likewise having a powerful and familiar sense.