ویلای کنار خط

گروه سروستان (ناصر حسن‌پور، سعید فروغی)

موقعیت: روستای اشکاوند، اصفهان، ایران
تاریخ: ۱۴۰۱
مساحت: ۳۱۰ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: خانواده ریاضیات
تیم طراحی: مهسا ترکان، حدیث مبلی، ستاره پورمصداقی
سازه: احمد زمانی‌فر
تاسیسات: محمدامین جواهری
اجرا: نادر حسن‌پور
عکس: نگار صدیقی

ماجرای پروژه ویلای کنار خط برای ما از یک جلسه دوستانه با کارفرمای قدیمی و بازگویی خاطرات مجموعه همسایگی باغ‌های موروثی پدری آغاز شد که در نزدیک‌ترین نقطه به خط محدوده شهری اصفهان و در مجاورت خط ریل راه‌آهن جای گرفته بود. بازی‌های کودکانه چند نسل با عبور قطارها و برج کبوتری که آن‌سوی خط ریل بود و رویای تکرار آن خاطرات در تعطیلات آخر هفته برای فرزندان و نوه‌ها و … .

سفارش طراحی پروژه با تردید از سوی کارفرما همراه بود. بنای نیمه‌کاره‌ای در مرکز باغ، با ایده‌هایی برگرفته از الگوهای سنتی که با توجه به ابعاد و هندسه بنا و عبور قطار از کنار آن کارفرما را از ادامه طرح قبلی منصرف ساخته بود. ساختمان موجود در ساختار بر پایه یک مربع با تقسیم نه‌تایی بر اساس الگوی مندل بود که فضای حوض‌خانه مرکزی با سقفی بلند‌تر در مرکز چلیپا به چهار گوشه متصل می‌شد. فضای نیمه‌باز ایوان با سه مدول در جنوب به بنای اصلی متصل بود. بنای موجود مینیاتوری از الگوی خانه‌های سنتی بود که با توجه به ابعاد سه در سه متر هریک از مدول‌ها، هیچ فضایی، ظرفیت گنجاندن اعضای خانواده در کنار یکدیگر را نداشت. ارتباط فضاها از هرسو به یکدیگر مرزبندی حرکت و سکون را مختل می‌ساخت و گشودن بنا از سه سو به بیرون، حفظ سکوت هنگام استراحت در بنا را  با چالش روبرو می‌کرد. قرارگیری بنا در مرکز باغ بر روی سکو و استخر مقابل آن فضای باز را به چند فضای خرد تقسیم می‌کرد و این همه سبب دوگانه انتخاب میان ساخت از نو یا بازسازی بنا بود.

پاسخ ما بازسازی با حفظ ساختار و محوریت‌های چلیپایی بنا و تغییراتی در جانمایی و ادغام فضاها بود. از این‌رو با برداشتن یکی از ستون‌ها چهار مدول بر یکدیگر افزودند و فضایی برای گردهم آوردن خانواده پدید آوردند. استخر از مقابل بنا به مجاور آن جابه‌جا شد. در امتداد محور اصلی سردر ورودی افزوده شد و فضای خواب و استراحت در پس فضای میانی جای گرفت و رو به آن گشوده شد.

فضای مرکزی با حفره‌ای رو به آسمان گشوده شد و به فضای جنبی خود پیوست و فضایی میانی فراهم آورد که امتداد محور قبلی را حفظ می‌کرد. گشایش فضای میانی رو به آسمان چون کاسه‌ای وارونه از نور بر مرکز فضا جای گرفت و قامت یک درخت به زیر آن با چهار قاب پنجره از چهارسو همراه شد. بدین‌گونه درخت در پس هر یک از قاب‌های رو به درون، همچون عضوی از خانواده حضور دارد. در پس‌زمینه درخت، دیوار مشبک آجری جای گرفت که همزمان با روشن‌کردن فضای در پس خود به هنگام روز و روشنایی فضای در پیش خود به هنگام شب؛ یادآور جزئیات آجری برج کبوتر آن سوی خط بود.

Villa by the Line

Sarvestan Group (Naser Hassanpour, Saeed Foroughi)

Location: Eshkavand Village, Isfahan, Iran
Date: 2022
Area: 310 sqm
Status: Completed
Client: The Family of Riaziat
Design Team: Mahsa Torkan, Hadis Mobli, Setareh Pourmesdaghi
Structure: Ahmad Zamanifar
MEP Engineering: Mohammad Amin Javaheri
Construction: Nader Hassanpour
Photo: Negar Sedighi