ویلای کنار خط

گروه سروستان (ناصر حسن‌پور، سعید فروغی)

موقعیت: روستای اشکاوند، اصفهان، ایران
تاریخ: ۱۴۰۱
مساحت: ۳۱۰ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: خانواده ریاضیات
تیم طراحی: مهسا ترکان، حدیث مبلی، ستاره پورمصداقی
سازه: احمد زمانی‌فر
تاسیسات: محمدامین جواهری
اجرا: نادر حسن‌پور
عکس: نگار صدیقی

داستان پروژه از یک جلسه دوستانه با کارفرمای قدیمی و بازگویی خاطرات باغ‌های موروثی پدری که در نزدیک‌ترین نقطه به خط محدوده شهری اصفهان و در مجاورت خط ریل راه‌آهن قرار گرفته بودند، آغاز شد، بازی‌های کودکانه چند نسل با عبور قطارها و یک برج کبوتر که آن‌سوی خط ریل بود، و رویای تکرار آن خاطرات برای فرزندان و نوه‌ها در تعطیلات آخر هفته. یک بنای نیمه‌کاره‌ با ایده‌هایی برگرفته از الگوهای سنتی در مرکز باغ کارفرما وجود داشت که ابعاد و هندسه نامناسب ساختمان و نیز عبور قطار از کنار آن، او را از ادامه طرح قبلی منصرف ساخته بود. 

ساختار بنای موجود بر پایه یک مربع با تقسیم نه‌تایی (متشکل از نه مدول) بود که فضای حوض‌خانه مرکزی با سقفی بلند‌تر در مرکز چلیپا قرار داشت و از چهار سمت با سایر فضاها مرتبط می‌شد. فضای نیمه‌باز ایوان نیز متشکل از سه مدول و متصل به ضلع جنوبی بنا بود. در واقع، ساختمان موجود مینیاتوری از الگوی خانه‌های سنتی بود که با توجه به ابعاد سه در سه متر هر یک از مدول‌ها، هیچ فضایی از آن ظرفیت گنجاندن اعضای خانواده در کنار یکدیگر را نداشت؛ ارتباط فضاها از هر سو با یکدیگر، مرزبندی حرکت و سکون را مختل می‌ساخت، و گشودن بنا از سه سو به بیرون، حفظ سکوت هنگام استراحت در بنا را با چالش روبرو می‌کرد. همچنین قرارگیری بنا بر روی سکویی در مرکز باغ و وجود استخر در مقابل آن، فضای باز را به چند فضای خرد تقسیم کرده بود.

مشکلات بنای موجود سبب شکل‌گیری دوگانه انتخاب میان ساخت از نو یا بازسازی شده بود که در نهایت، انتخاب ما بازسازی با حفظ ساختار و محوریت‌های چلیپایی بنا و نیز تغییراتی در جانمایی فضاها و ادغام برخی از آن‌ها بود. از این‌رو، با برداشتن یکی از ستون‌ها، چهار مدول به یکدیگر اضافه شدند و فضایی برای گردهم آوردن اعضای خانواده پدید آوردند. استخر نیز از مقابل ساختمان به مجاور آن انتقال یافت، و در امتداد محور اصلی، یک سردر ورودی به پروژه افزوده شد. همچنین فضای خواب و استراحت در پس فضای میانی بنا جای گرفت و رو به آن گشوده شد.

فضای مرکزی بنا با حفره‌ای که همچون یک کاسه‌ وارونه از نور به نظر می‌رسد، رو به آسمان گشوده شد و با پیوستن به فضای جنبی خود، فضایی بزرگ‌تر فراهم آورد که امتداد محور قبلی را حفظ می‌کرد. یک درخت نیز در این فضای میانی، در زیر حفره نور قرار گرفت که از هر سو با قاب‌های پنجره همراهی می‌شود، به‌گونه‌ای که در پس هر یک از این قاب‌ها، درخت همچون عضوی از خانواده، در داخل ویلا حضور دارد. در پس‌زمینه درخت نیز یک دیوار مشبک آجری جای گرفت که همزمان با روشن‌کردن فضای در پس خود به هنگام روز، و روشنایی فضای در پیش خود به هنگام شب، یادآور جزئیات آجری برج کبوتر آن‌سوی خط راه‌آهن است.

Villa by the Line

Sarvestan Group (Naser Hassanpour, Saeed Foroughi)

Location: Eshkavand Village, Isfahan, Iran
Date: 2022
Area: 310 sqm
Status: Completed
Client: The Riaziat Family
Design Team: Mahsa Torkan, Hadis Mobli, Setareh Pourmesdaghi
Structure: Ahmad Zamanifar
MEP Engineering: Mohammad Amin Javaheri
Construction: Nader Hassanpour
Photo: Negar Sedighi