بازسازی ساختمان مسکونی کاوه

دفتر طرح و معماری پرگار (بهزاد حیدری، شیرین صمدیان)

موقعیت: تهران، ایران
تاریخ: ۱۳۹۲
مساحت: ۱۴۰۰ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: باقر فولادزاده
همکار طراحی: سالومه محمدی
سازه: جلال‌الدین سجادیان
تاسیسات مکانیکی: آرش مجابی
تاسیسات الکتریکی: مهدی قندیل‌زاده
اجرا: محمدرضا کاظمی
مسئول کارگاه: روزبه ناهیدی
عکس: حسین فراهانی، مهرداد عمرانی

در روند ساخت‌وسازهای اخیر شهر تهران، شاهد تخریب گسترده خانه‌های قدیمی و جایگزینی آنها با آپارتمان‌ها هستیم. در این میان، بسیاری از خانه‌های ارزشمند و قابل بازسازی مشاهده می‌شود که بدون توجه به کیفیت‌های فضایی و نوع زندگی جاری در آنها، تنها در جهت منافع اقتصادی تخریب می‌شوند. ساختمان مسکونی کاوه، ساختمانی قدیمی است با قدمت ۲۰ ساله که در محور دسترسی محلی یک بن‌بست ۱۰ متری قرار گرفته است. این ساختمان قبل از بازسازی، ساختمانی سه‌طبقه، شامل یک زیرزمین و دو طبقه مسکونی بود که در زیرزمین، فضاهایی مانند انبار و استخر، و در دو طبقه همکف و اول، یک واحد دوبلکس مسکونی قرار داشت.

در روند طراحی پروژه، ابتدا بررسی‌ها و تحلیل‌های اولیه صورت گرفت تا بر اساس پتانسیل‌های بنا و با توجه به کمبودهای ساختمان قبلی، بتوان طرح مناسبی ارائه داد. بیشترین معضل ساختمان در حالت قبل از بازسازی، نورگیری در بخش مرکزی ساختمان بود که با توجه به عمق توده ساخته‌شده، نورگیری از شمال و جنوب کافی نبود و با اینکه نورگیر مرکزی در ساختمان قبلی وجود داشت، به دلیل جایگیری نامناسب فضاهای زندگی، امکان استفاده از آن وجود نداشت. بنابراین پلان طبقات به طور کلی تغییر کرد و از اول طراحی شد. این معضل نورگیری در زیرزمین نیز دیده می‌شد.

ایده اولیه طراحی، بر مبنای ایجاد فضای ارتباطی حول نورگیر مرکزی است که نور را به مرکز ساختمان هدایت می‌کند. این فضای ارتباطی، علاوه بر برقراری ارتباط فضاها در طبقه همکف، ارتباط عمودی بین دو طبقه واحد دوبلکس را نیز فراهم می‌کند و به عنوان قلب ساختمان، نور و رنگ را در زندگی روزمره ساکنین جاری می‌کند. در پلان طبقه دوم، با عقب‌نشینی دیوارها از حد نما در قسمت شمالی تراس و در قسمت جنوبی، یک حیاط اختصاصی و فضای نیم‌باز شکل گرفته است. فضاهای اصلی پلان طبقه دوم در اطراف نورگیر مرکزی قرار گرفته‌اند و در حقیقت، این نورگیر در وسط حیاط مرکزی این واحد است. فضای پله نیز در همان جای قبلی پیش‌بینی شده و آسانسور به مجموعه اضافه شده است.

نورگیری زیرزمین با عقب‌نشینی دیوار آن از حد جنوبی نما تامین شده است. زیرزمین، شامل فضاهای خدماتی استخر، سونا و جکوزی، پارکینگ و سرایداری می‌شود، در حالی که فضاهای اصلی زندگی واحد دوبلکس، مانند آشپزخانه، پذیرایی، نشیمن، نهارخوری، و اتاق مهمان، در طبقه همکف و اتاق خواب اصلی، اتاق‌های خواب، اتاق کار و فضاهای وابسته، مانند سرویس، آشپزخانه و لاندری، در طبقه اول قرار می‌گیرند. در طبقه دوم نیز، یک واحد مستقل با مساحت ۲۰۰ متر مربع و حیاط مستقل آن، پیش‌بینی شده است.

در بازسازی نمای شمالی، ترکیب احجام سخت و نرم مد نظر قرار گرفته است؛ احجام دو سمت ورودی حفظ شده و بقیه نما در هماهنگی با این دو ستون عمودی، طراحی شده است. لايه نرم نیز به صورت پوسته یکپارچه چوبی که از طرفی، نقش جان‌پناه و از طرف دیگر، نقش سایبان را ایفا می‌کند، در بين احجام سخت جاي گرفته است. در انتخاب مصالح نیز، همنشینی آب و خاک در کنار هم، ایده اصلی طراحی است. در طراحی نمای جنوبی، سلسله مراتب فضای باز و نیم‌باز و بسته، سبب ایجاد دو لایه در نما شده است که لایه بیرونی با مصالح سخت آجر و فلز، از لایه داخلی که با مصالح چوبی پوشیده شده است، محافظت می‌کند.

برای ایجاد تغییرات در پلان، نیاز به ایجاد تغییرات در سازه دیده می‌شد که با محاسبات مجدد و بررسی سازه، امکان ایجاد این تغییرات فراهم شد. حذف ستون در قسمت نورگیر مرکزی و پله و ایجاد گشایش فضایی، جابجایی بادبندهای شرقی و غربی که در وسط پلان قرار داشتند به آکس‌های اطراف، و تقویت اسکلت برای اضافه‌کردن طبقه دوم، از جمله اقداماتی بودند که در زمینه تغییرات سازه‌ای صورت گرفت.

Kaveh House Renovation

OPargar Architecture & Design Studio (Behzad Heidari, Shirin Samadian)

Location: Tehran, Iran
Date: 2013
Area: 1,400 sqm
Status: Completed
Client: Bagher Fouladzadeh
Design Associate: Saloomeh Mohammadi
Structure: Jalaledin Sajadian
Mechanical Consultant: Arash Mojabi
Electrical Consultant: Mehdi Ghandilzadeh
Construction: Mohammadreza Kazemi
Construction Associate: Rouzbeh Nahidi
Photo: Hossein Farahani, Mehrdad Emrani

This work is an example of preserving valuable buildings in Tehran, while the majority of development usually consists of breaking down old buildings to produce new residence. 20-years old existing 3-stories house including one basement and 2 living floors, located in a narrow valley, in one of the crowded neighborhoods of Tehran, suffered from dim and dark living areas, and old facilities and materials, both interior and exterior. So, it turned out to be a whole renovation project including structural and mechanical system repairs and extending by adding the third floor as a private flat.

First step was to design integrated plans to create more open and livable space. The most problem of darkness was in the middle of plan caused by the length of the built area. The main concept of design was inserting light and color inside the building and this was achieved by a skylight above a void as the core of the house. Other living areas arranged around this core; first floor hosts public activity areas while the private rooms and related service areas located in second floor, and third floor flat cuddled the skylight as a private yard. The shape of tree routes in skylight shows the transformation between skylight to the yard.

Tehran fast development raises many problems such as less green space, as seen most of the balconies are unused areas in apartments. House interaction with green space was another design concept. 2-layered south facade provides balconies in second floor to be used by private rooms and a public porch to integrate the yard and living areas located in first floor. Roof garden expands the green space through the built area. Setting back about 2 meters from facade line allowed us to provide daylight and green space for the basement which is allocated to fitness facilities, parking and service areas.

Facade design and materials indicate the Iranian traditional architecture with some differences in detail to make it compatible with today’s life. Brickwork in North Facade was designed to shape the curved form of entrance, by a closer look you see glass openings come along the bricks which reminds the water flowing in the sand to create a sense of local nature.