باشگاه آبی بی‌نهایت

پژمان طیبی

موقعیت: رشت، ایران
تاریخ: ۱۳۹۸
مساحت: ۲۰۵ مترمربع
وضعیت: ساخته‌شده
کارفرما: شادی، شقایق و شهرزاد رحیمی‌فرد
طراحی فاز دو: پژمان طیبی، محمدعلی طیبی
طراحی سازه: شرکت سازه‌های چادری کاوشکام
تاسیسات: مهندس شگفت
هوشمندسازی: میلاد و محمود گلی‌پور
اجرا: حسین رحیمی‌فرد، محمد کمالی، فرشته رستگار، شیوا نجفی
نظارت: پژمان طیبی، محمدعلی طیبی
عکس: پژمان طیبی + وحید قربانی

این پروژه در ابتدای امر، استخر کوچکی بود که در داخل حیاط یک خانه ویلایی وجود داشت، و کارفرما خواستار تبدیل آن به یک استخر عمومی بود، اما به دلیل اندازه کوچک حیاط ساختمان ویلایی و استخر موجود، طراحی یک استخر با ابعاد مناسب و قابل قبول برای ورزش شنا، در آن امکان‌پذیر نبود. از این‌رو، در مرحله امکان‌سنجی، با توجه به عدم وجود یک باشگاه مختص آب‌درمانی و ورزش‌هایی نظیر پیاده‌روی در آب، در شهر رشت، تصمیم بر این شد که این استخر با کاربری شنا مورد استفاده قرار نگیرد و باشگاهی مختص ورزش‌های آبی (نظیر تردمیل و دوچرخه داخل آب) باشد. همچنین از آنجا که تقریبا تمام استخرهای شنای شهر برای افراد جوان‌تر آماده‌سازی شده‌اند، این استخر که عمده کاربران آن، افراد مسن‌تر (دچار بیماری‌های مفاصل و …) هستند، باید از طرحی متفاوت نسبت به استخرهای روتین برخوردار می‌بود، طرحی که به‌جای حس هیجان، آرامش را در مخاطب القا کند.

یکی از مهم‌ترین چالش‌های پروژه، مسئله تامین نور طبیعی بود. با توجه به اینکه این پروژه در چهارچوب ساختمان ویلایی و حیاط آن انجام می‌شد، به دلیل محدودیت‌های شهرداری، نمی‌توانستیم از سازه‌های بتنی و فولادی (همانند سوله) استفاده کنیم. همچنین چون سازمان اماکن وجود هرگونه پنجره‌ای در ارتفاع پایین را به دلیل اشراف و دید در سانس بانوان، در استخرهای سرپوشیده شنا ممنوع کرده است، اگر از سازه سوله استفاده می‌شد، صرفا امکان گذاشتن یک پنجره کوچک در ارتفاع بالا وجود داشت. پروژه در قسمت‌های مجاور خیابان و کوچه نیز نمی‌توانست از دیوارهای ساختمان موجود بلندتر باشد. از این‌رو، به دلیل ارتفاع سه‌متری دیوارهای اطراف، استفاده از پنجره غیرممکن بود. در نتیجه، پیداکردن راهی برای استفاده از نور خورشید، تبدیل به اولویت اصلی پروژه شد، و پس از بررسی‌های متعدد، تنها راه‌حل را در استفاده از سازه‌ای نیمه‌شفاف (پوسته کششی پارچه‌ای) یافتیم که بر فراز بام این مجموعه قرار گیرد.

با توجه به اینکه بودجه کارفرما محدود بود، سازه پارچه‌ای استخر در ساده‌ترین شکل ممکن انتخاب شد، اما با اینکه این سازه قیمت مناسبی داشت، یک چالش کوچک برای معماری پروژه ایجاد کرده بود: وجود یک ستون در مرکز پروژه. از آنجا که حذف این ستون، قیمت سازه را چند برابر می‌کرد، لذا معماری پروژه با محوریت این ستون صورت پذیرفت، و این ستون، پروژه را به دو نیم تقسیم کرد: در نیمه فوقانی، استخر، و در نیمه پایینی، سایر فضاهای جانبی، از قبیل فضای ورزش‌های غیرآبی (مثل حرکات کششی و یوگا)، فیزیوتراپی و ماساژ، دوش پرفشار و جکوزی استقرار یافتند. فضای بوفه (کافی‌شاپ) و یک نیمکت برای نشستن و صرف غذا نیز در مجاورت با این فضاهای ورزشی، و در ارتباط تنگاتنگ با آن‌ها قرار گرفت. این تصمیم به این دلیل اتخاذ شد که جانمایی بوفه در مکان‌های دیگر امکان‌پذیر نبود و به قیمت از دست دادن کاربری‌های دیگر تمام می‌شد.

با توجه به وجود فرم‌های منحنی در سازه پروژه، طراحی کلیه بخش‌های آن بر اساس منحنی‌ها و فرم‌هایی انجام شد که در هماهنگی کامل با سازه باشد، و از آنجا که فضا و بودجه کافی برای هیچ‌گونه المان دکوراتیو اضافه‌ای وجود نداشت، طراحی فرم تک‌تک عناصر عملکردی به‌گونه‌ای صورت گرفت که خود به‌ عنوان یک المان زیبایی‌شناسی و دکوراتیو شناخته و به‌‌کار برده شوند. عناصری از قبیل دیوارک کافی‌شاپ، نیمکت‌ها، حوضچه کلر پیش‌ورودی استخر، دوش‌ها، دیواره جداکننده فضای بوفه از ورودی استخر، و فضای تاسیساتی برای کانال‌های هوا و نور در محیط پیرامونی پروژه، همه و همه بر اساس همین دیدگاه طراحی شدند.

با توجه به فضای کوچک و ارتفاع کم پروژه، و عدم امکان استقرار پنجره، آنچه در فضای داخلی دیده می‌شد، دیوار بود، دیواری در پیرامون استخر که حس خوبی نداشت و حس فضایی تنگ و دارای خفقان را القا می‌کرد، علی‌الخصوص برای کاربران این پروژه که اکثرا سالخورده و بیمار بودند. برای مقابله با حس محصوریت در فضای بسته و تنگ، آینه‌های سرتاسری پیرامون استخر قرار داده شد، آینه‌هایی که روبه‌روی هم بوده و بی‌نهایت بار فضای داخلی را انعکاس می‌دهند. همچنین چون ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی با تردمیل و دوچرخه، بر خلاف ورزش شنا که در ذات خود، تفریح و لذت را به همراه دارد، چندان پویا و سرگرم‌کننده نیستند، برای جلوگیری از حس یکنواختی، یک تلویزیون در مقابل استخر قرار گرفت تا تصاویری از طبیعت و … را نشان دهد.

با توجه به اینکه کاربران پروژه در زمان سانس بانوان، همگی خانم هستند، نیاز بود تا فضای موتورخانه این استخر در جایی قرار گیرد که دسترسی به آن مستقل از سایر بخش‌های استخر باشد، چون اکثریت تکنسین‌های تاسیسات، از آقایان هستند و طبق معیارهای سازمان اماکن، ورود آن‌ها به استخر ممنوع است. لذا استقرار موتورخانه در منتهی‌الیه ورودی مجموعه، و در مجاورت فضای پیش‌ورودی صورت پذیرفت.

به دلیل ماهیت سازه پروژه (پوسته نازک) که تبادل حرارتی زیادی با فضای خارج استخر دارد، نیاز به توجه دوچندان برای گرم‌کردن این مجموعه وجود داشت. در ابتدا، استفاده از دستگاه‌هایی نظیر گرماتاب را مناسب یافتیم، اما کمی بعد متوجه شدیم که ممکن است باعث آسیب‌رساندن به سازه پارچه‌ای سقف شود. با توجه به این نکته که کف این پروژه همیشه مرطوب بوده و شستشوی دائم، امکان تجمع گردوغبار روی کف را از بین می‌برد، گرمایش کف به‌ عنوان راهکار انتخاب شد، و چون کف‌ها در استخر همیشه تمیز و فاقد گرد و غبار هستند، خوشبختانه مشکلات تنفسی روتین این سیستم تاسیساتی در این پروژه وجود نخواهد داشت. همچنین استفاده از گرمایش کف موجب شد راه‌رفتن با پای‌برهنه و انجام ورزش‌های هوازی و یوگا روی کاشی‌های سرد، با حس بهتری همراه باشد.

در تاسیسات پروژه، از فن‌کوئل کانالی در ترکیب با گرمایش کف استفاده شد، و از آنجا که فضای کافی برای قراردادن این فن‌کوئل‌ها وجود نداشت، در فضای داخلی، در قسمت دوش‌ها، یک سقف ایجاد کردیم که بتوان دستگاه‌های فن‌کوئل‌ را روی آن استقرار داد، و در روند طراحی، این سقف نیز در هماهنگی کامل با سایر فیکسچرها و المان‌های پروژه دیده شد. همچنین با توجه به اینکه وجود کانال‌های دمنده و مکنده هوا در دورتادور استخر الزامی بود، یک المان معماری از جنس فومیز، دورتادور همه فضاهای پروژه، از قبیل استخر و رختکن، کشیده شد. این لبه‌ها نه‌تنها کانال‌ها را در خود جای‌ داده‌اند، بلکه میزبان چراغ‌هایی برای نورپردازی، بلندگوها و … هستند، و به لحاظ بصری، به‌عنوان یک واسطه، فرم سقف‌ها را از دیوار (آینه‌ها) جدا می‌کنند.

Infinite Pool

Pejman Tayebi

Location: Rasht, Iran
Date: 2019
Area: 205 sqm
Status: Completed
Client: Shadi, Shaghayegh & Shahrzad Rahimifard
Detailing Design: Pejman Tayebi, Mohammad Ali Tayebi
Structure Design: Kavoshkam Tensile Structure
Mechanical Consultant: Mr. Shegeft
Building Automation: Milad & Mahmoud Golipour
Construction: Hossein Rahimifard, Mohammad Kamali, Fereshteh Rastegar, Shiva Najafi
Supervision: Pejman Tayebi, Mohammad Ali Tayebi
Photo: Pejman Tayebi + Vahid Ghorbani